موزه نساجی شیخ الاسلام اصفهان

خانه شیخ الاسلام یا عمارت دیوانخانه شیخ الاسلام یکی از خانه های تاریخی شهر اصفهان است که در عهد صفوی ساخته شده است. در زمان حکومت شاه عباس دوم محمد باقر سبزواری که به محقق سبزواری شهره بود به اصفهان نقل مکان کرده و پس از مدتی به درخواست شاه عباس دوم منصب امام جمعه و شیخ الاسلامی شهر اصفهان را می پذیرد. منصب شیخ الاسلامی که در عصر صفویه رایج شده است به کسی اطلاق می گشته که مقام قضاوت و داوری شرعی و رسیدگی به شکایات را داشته است. به دستور شاه عباس باغی در نزدیکی باغ همایون که احتمالا از دوران حکومتی دیلمیان برجای مانده بود در اختیار شیخ الاسلام قرار می گیرد. به دستور پادشاه عمارتی درخورد در این باغ ساخته می شود که دیوانخانه شیخ الاسلام نامیده می شود و در ساخت آن از سبک معماری چهل ستون الهام گرفته می شود. خانه ای وسیع با مساحت 1445 متر مربع ساخته می شود. با عبور از سردر و هشتی عمارت وارد حیاطی وسیع می شوید که حوضی کوچک در میان آن قرار گرفته و در دو سوی حوض باغچه هایی به شکل چند ضالعی تعبیه شده است. زیباترین بخش این عمارت ایوانی شکوهمند با دو ستون زیبا و حجاری شده است. ایوان با مقرنس کاری های بی نظیر، گره چینی، آیینه کاری های ظریف و گچبری های بدیع آراسته شده است و در میانه آن حوضی مرمرین و زیبا تعبیه شده است.  دور تا دور ایوان را کتیبه های گچبری شده رنگی و زیبایی فرا گرفته است که در نوع خود بی نظیر است. درب ها و پنجره های خانه با خاتم کاری و منبت کاری، گره چینی و مشبک­ های کم نظیر آراسته شده است. عمارت از دو جبهه شمالی و جنوبی تشکیل شده است که بخش جنوبی اصلی ترین قسمت بنا را تشکیل داده و محل رسیدگی به شکایات و امور قضاوت بوده است. بیشترین تزئینات بنا نیز در همین بخش جنوبی و به خصوص ایوان آن به چشم می خورد. این خانه علاوه بر اقامت شیخ الاسلام و رسیدگی به امور قضا برای مراسم سوگواری به خصوص در ماه های محرم و صفر نیز مورد استفاده قرار می گرفته است. بعد از محقق سبزواری منصب شیخ الاسلامی نسل به نسل در بین فرزندان این خاندان منتقل می شود و خانه سال های سال تا اوایل دوره پهلوی محل برگزاری ایام سوگواری بوده است. خانه که چندین بار مرمت شده در جریان بمباران اصفهان توسط رژیم بعثی آسیب جدی می بیند. خانه شیخ الاسلام هم اکنون به عنوان موزه و کارگاه نساجی سنتی اصفهان مشغول به کار است و انواع هنرهای سنتی و قدیمی همانند شعربافی، زری بافی، گلابتون سازی، مخمل بافی، رنگرزی، عبابافی، ریسندگی، چادر شب بافی و حلاجی در آن به نمایش گذاشته شده و گاها آموزش داده می شود.  

موزه شیخ الاسلام خانه ای قدیمی با در چوبی قطور در میان کوچه است و روزگاری محل سکونت علامه محقق سبزواری، شیخ الاسلام و نوادگان او بوده است. روی چوب سردر ورودی خانه تاریخ 1323 قمری با هنر گره چینی دیده می شود. بعد از سر در وارد هشتی خانه می شوید و می توانید از در شرقی آن، خانه ای به قدمت قاجار را دیدن کنید. معماری ایرانی این خانه احساس صمیمیت و گرما خانه های ایرانی را تداعی می کند.گفته می شود این خانه از برای یکی از روحانیان محترم و معتبر، ملقب به شیخ الاسلام بوده و به همین دلیل آن را با نام خانه شیخ الاسلام می شناسیم. شیخ الاسلام به مدت زیادی از منصب داران بالا حکومت بود. خانه شیخ الاسلام به منظور زندگی او و محلی برای اجرای مراسم های مذهبی و رسیدگی به امور مردم ساخته شد و معماری مناسبی برای این اهداف دارد. این خانه بعدا به مرکز قضایی تبدیل شد. شاه صفوی، ملا باقر سبزواری را به اصفهان دعوت کرد و از او خواست شیخ الاسلام اصفهان باشد، پس قسمتی از محله چهار باغ را به او داد و دستور ساخت خانه ای برای ملا باقر و خانواده اش را صادر کرد. لذا این خانه در زمان صفوی ساخته شده و تزیینات آن در زمان قاجار به آن اضافه شده است.