
شمال
نمایش موقعیت منمسجد جامع دِزَک در مرکز روستایی تاریخی به همین نام در سه کیلومتری شهرستان سراوان استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این مسجد یک طبقه است و با خشت و گل، مصالح بومی منطقۀ ساخته شده و سیمایی ب ی پیرایه دارد. از آنجا که مطالعۀ دقیقی دربارۀ این مسجد صورت نگرفته یا گمانه ای با هدف تعیین قدمت آن زده نشده است، دربارۀ تاریخ ساخت آن نظرهایگوناگونی اظهار شده است و آن را به قرون نخستین اسلامی تا سد ه های اخیر منسوب کرده اند. با این حال با تحلیل ویژگ ی های نیارشی، آرایه ها و مقایسۀ تطبیقی مساجد قرون اولیۀ اسلام در ایران هم چون تاریخانۀ دامغان، م ی توان آن را از جملۀ یکی از قدی م ترین مساجد ایران به شمار آورد. ریخت کلی طاق ها که عمدتاً مازه ای هستند و نحوۀ اتصا ل شان به ستو ن ها با اندکی پی ش آمدگی، وجود صحن مرکزی و قرار گرفتن روا ق ها و شبستا ن ها در اطراف آن، عری ض تر بودن شبستان جنوبی، و سادگی و بی پیرایگی این مسجد ما را به ابراز این فرضیه متقاعد م ی کند. از دیگر ویژگی های این مسجد این است که علاوه بر بخش های اصلی همچون صحن و شبستان و رواق، دارای فضاهای جانبی دیگری مانند چله خانه و فضایی برای استراحت زائران نیز هست. این فضاها در بناهای دیگر این استان نیز دیده م ی شود. از آنجا که اهالی روستا که اهل تسنن هستند فرایض دینی و نماز را در مسجد به جا می آورند، مسجد جامع دزک در طی سا لهای گوناگون بارها در معرض تعمیر و بازسازیقرار گرفته و دچار تغییراتی در برخی بخ ش ها شده است. احداث سرویس بهداشتی با مصالح سیمانیدر کنار رواق شرقی، نصب درهای آلومینیومی در شبستان جنوبی، جا به جا کردن محل ورودی اصلیاز ضلع شمالی به ضلع شرقی، سن گ فرش کردن صحن، و... از جملۀ تغییراتی است که در سا ل هایاخیر در این مسجد رخ داده است. اگرچه این الحاقات و تغییرات با ویژگ ی های اصلی مسجد ناهماهنگ است ولی فرم کلی مسجد را از بین نبرده و تا به امروز سیمای اصیل مسجد حفظ شده است. این مسجد اثریاصیل و کمیاب با ویژگ ی های معماری اولیۀ پس از اسلام ایران است. فرضیۀ این تحقیق، بهر ه گیری مسجد جامع دزک از الگوهای مستتر در مساجد قرون اولیه اسلام و با ویژگی مساجد شبستانی است.
باشگوه ترین مسجد سراوان
مسجد جامع دزک از آثار تاریخی و جاهای دیدنی سراوان است و در روستای دزک در سه کیلومتری شرق سراوان قرار دارد. زمان ساخت مسجد مشخص نیست و احتمالا به دوران صفویه تعلق دارد. مصالح به کار رفته در دیوارها و ستونها از خشت و چینه و پوشش سقف از فرآوردههای نخل و خرما و گز و کنار است.
یک مسجد قدیمی و تاریخی و دلنشین و فضای خوبی داره و ارامش بخشه
مسجد جامع دزک در سیستان و بلوچستان، شهرستان سراوان و خیابان مسجد جامع دزک واقع شده است. و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی موزه محلی تاس و کپل و همچنین مدرسه 13 آبان دزک، اپاراتی و تعویض روغنی رسول و سوپر مارکت بزرگ عمو حراجی قرار گرفته است.