
شمال
نمایش موقعیت منجمعه ۱۰ آبان ۱۳۹۲ 12225 2 4 بیوگرافی مختصر نظام الدین عبدالعلی بیرجندی، ریاضیدان قرن نهم و دهم ه. ق. زندگینامه بزرگان ریاضی: مولانا عبدالعلی بیرجندی دست نوشتهای از بیرجندی نام کامل: نظام الدین عبدالعلی بن محمدبن حسین بیرجندی تولد: بیرجند درگذشت: ۹۳۴ قمری - بیرجند (آرامگاه: بجد) ملیت:ایرانی شهرت:ریاضیدان، ستاره شناس القاب:محقق بیرجندی، فاضل بیرجندی نظام الدین عبدالعلی بیرجندی (تولد نامعلوم، وفات ۹۳۴ هجری قمری), ریاضیدان و ستاره شناس مشهور سدههای نهم و دهم هجری قمری بود. نام کامل وی نظام الدین عبدالعلی بن محمدبن حسین است و او را با القاب فاضل بیرجندی و محقق بیرجندی نیز نامیدهاند. عبدالعلی بیرجندی از محضر استادان بزرگی بهره برد؛ به روایت خواندمیر (ج 4، ص 615) علم حدیث را نزد خواجه غیاث الدین کاشانی (متولد 832) و فنون حکمی را نزد منصوربن معین الدین کاشی، همکار غیاث الدین جمشید کاشانی، و سایر علوم را نزد کمال الدین قنوی آموخت. ملامسعود شروانی و سیف الدین تفتازانی نیز از استادان او به شمار می روند (ناجی نصرآبادی ، ص 42). خواندمیر در کتاب حبیب السیر که در زمان زندگی بیرجندی تألیف شده می نویسد: « مولانا عبدالعلی بیرجندی جامع اصناف علوم محسوس و معقول است و حاوی انواع مسایل فروع و اصول. در علم نجوم وحکمیات بی مثل و بدل است و در شیوۀ زهد و تقوا ضرب المثل.» همچنین او را استاد شیخ بهایی دانسته اند (آیتی، ص 206) که با توجه به زمان تولد شیخ بهایی (953) نادرست است(احمدی بیرجندی، ص 24). امین احمد رازی (ج 2، ص 326) از بیرجندی با عنوان «جامع علوم معقول و منقول » یاد می کند و می نویسد: «جهت معیشت اولاد خود هشتاد ساله تقویم استخراج نموده .» برای مرگ بیرجندی تاریخهای مختلفی ذکر شده است (احمدی بیرجندی ، ص 33) اما تاریخ پایان یافتن تعدادی از کتابهایش ، مرگ وی را در 934 تأیید می کند. آرامگاه وی در روستای بجد از توابع شهرستان بیرجند، واقع است. 🇮🇷🇮🇷🇮🇷🇮🇷🇮🇷🇮🇷🇮🇷
خدا رحمتش کنه
سنگ مزار دانشمند شهیر عبدالعلی بیرجندی حنفی
نظام الدین عبدالعلی بن محمدحسین بیرجندی از ریاضیدانان و ستارهشناسان اواخر دوره تیموری و اوایل دوره صفوی است. شهرت او بدان پایه بود که خواندمیر در حبیبالسیر ضمن بیان شرح حالش از او این گونه یاد میکند: (جامع اصناف علوم محسوس و معقولست و حاوی انواع مسائل فروغ و اصول در علم نجوم و حکمیات بیمثل و بدلست و در شیوه زهد و تقوی ضربالمثل) (خواندمیر ،۱۳۶۲،ج۴:۶۱۵). تحصیل علوم عهد خویش را نزد معروفترین استادان زمان در هرات انجام داد. او حکمت و ریاضی و سایر فنون حکمی را نزد منصور بن معین الدین کاشانی فرا گرفت. معینالدین (پدر منصور) شاگرد و خواهر زاده غیاثالدین جمشید کاشانی و همکار و دستیار او در بنای رصد خانه سمرقند و تنظیم زیج گورکانی ((ریج الغ بیگی) بود (میرخواند،۱۳۸۰،ج ۶: ۵۳۶۱) عبدالعلی،علم حدیث را نزد شخصی به نام خواجه حافظ غیاث مطالع کرد(صفا،۱۳۷۱، ج۵: ۳۴۵). در دانشنامه دانش گستر، نام غیاث الدین کاشانی معروف نیز در زمره اساتید عبدالعلی ذکر شده و آمده که عبدالعلی، علم حدیث را نزد او آموخته است (دانشنامه دانش گستر،۱۳۸۹،ج۴: ۷۵۳). به گفته روضه الصفا، در گذشت غیاث الدین در سال ۸۳۲ ه.ق روی داده(میر خواند، ۱۳۸۰،ج۶: ۵۳۶۱) در حالی که مطابق دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، عبدالعلی در سال ۹۳۴ ه.ق/۱۵۲۸ میلادی در گذشته است (دایره المعارف اسلامی، ۱۳۸۷،ج۱۳: ۳۵۶) بنابراین به نظر میرسد که غیاث الدین کاشانی، استاد مستقیم عبدالعلی نبوده است: یقیناً عبدالعلی دانش و تجربه ی بسیاری از آثار این مرد دانشمند کسب کرده است. این دانشمند بزرگ بیرجندی، بسیاری از علوم دیگر را از محضر اساتید مشهور و عالمی چون سیف الدین احمد تفتازانی،کمال الدین شیخ حسین قنوی و کمال الدین مسعود شروانی فرا گرفت. از این استادان که خواندمیر از آنان نام برده،کمال الدین شیخ حسین (متوفی ۸۸۸ه ) از عالمان بزرگ عصر خویش و محتسب هرات بود(صفا،۱۳۷۱،ج۵: ۳۴۵). از لحاظ اخلاقی و اعتقادی، بیرجندی مردی متواضع و پرهیزگار و دیندار بود(خواندمیر،۱۳۶۲، ج۴: ۶۱۶). در نجوم، تبحری خاص داشت و ستارهای کشف کرد. شیخ محمد حسین آیتی از هفت اقلیم نقل میکند که عبدالعلی از نظر معیشت اولاد خود که وظیفه دولتی سلطان از آنها باز گرفته نشود، هشتاد ساله تقویم استخراج کرد و به ودیعه گذاشت(آیتی، ۱۳۷۱: ۲۰۶). شهرت جهانی بیرجندی بیشتر از شهرت وی در زادگاه و کشور خودش است. در کشورهای هند، پاکستان، افغانستان و در میان دانشمندان روسیه و دیگر کشورهای اروپایی شخصیتی کاملاً شناخته شده است و آثار علمیاش مورد بررسی، تجزیه و تحلیل دقیق دانشمندان اروپایی و آمریکایی قرار گرفته است(علیزاده بیرجندی ،۱۳۹۰: ۳۴). آوازه او در علم و تقوا سبب شد که فرزندان و نوادگان وی تا صدها سال بعد از رحلتش از معافیت مالیاتی و مقامی ارجمند برخوردار باشند.
آرامگاه عبدالعلی بیرجندی در خراسان جنوبی، شهرستان بیرجند و خیابان سربیشه - بیرجند واقع شده است. و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی قبرستان بجد، آرامگاه صحابه رسول خدا ، مقبره سلطان زید ابن ابراهیم ابن موسی الکاظم، ایستگاه اتوبوس جاده علی آباد و مسجد علی بن ابیطالب علیه السلام قرار گرفته است. همچنین با توجه به نظراتی که کاربران در اپلیکیشن نشان به این مکان دادهاند میتوان گفت این بنا یکی از آرامگاههای خوب این منطقه میباشد.