بقعه‌ دوازده امام

مسیریابی

ذخیره

ارسال

به این مکان نظر و امتیاز دهید

نظرات برگزیده بقعه‌ دوازده امام

• شیروانی پور فیل آبادی

  

  1400/11/29

  

  • گزارش نظر

  دوازده امام گنبد منفردی است از سال ۴۲۹ هجری نزدیک به حسینیه بزرگ محله فهادان و قدیمترین بنای موجود در یزد است که از حیث سبک بنا و نقش و نگار و کتیبه کوفی رنگی اهمیت خاص دارد و موضوع سخن متخصصان تاریخ معماری اسلامی است. فاصله بقعه دوازده امام یزد از مدرسه ضیائیه بسیار کم بوده و به نظر می‌رسد این دو عمارت تاریخی، شاهد حوادث تلخ و شیرین تاریخ ایران‌ زمین هستند. قبه یا بقعه‌ ۱۲ امام یزد از کهن ‌ترین بناهای کتبیه ‌دار است که در سال ۴۲۹ هجری قمری بر زمین آتشکده‌ ای که متعلق به دوران ساسانیان است، در زمان حکومت ابوجعفر علا الدوله کاکویه‌ دیلمی و به دستور شخص وی و توسط چند تن از سرهنگان او ساخته شده است؛ اما متأسفانه طی گذشت قرن ‌ها از تأسیس آن به دلیل بازسازی و مرمت بخش ‌های آسیب ‌دیده، تغییرات زیادی در ظاهر اولیه‌‌ بقعه صورت گرفته است. بنا بر نظرات برخی از ایران‌ شناسان، ممکن است در این بنا پیکر ابوجعفر علا الدوله که متوفی به سال ۴۳۳ هجری قمری است، در بخشی از ساختمان که قبل از فوت برای خود تهیه کرده بود، مدفون شده باشد. به نقل از مرحوم عباس اقبال امیر مسعود، ابوالنجم بدر و امیر مظفر ابویعقوب، بر روی کتیبه‌ آهنی دروازه حظیره و همچنین بر روی کتیبه‌ قبه نام دو تن از سازندگان بقعه که به نظر می ‌رسد همان سرهنگان حکومت علا الدوله هستند، نوشته شده است. آن‌ دو تن به نام‌ های ابو مسعود بهشتی و ابو یعقوب اسحق، از برادرزاده ‌های طغرل سلجوقی بودند که در سال ۴۳۵ هجری قمری توسط دشمن وقت، به اسارت درآمدند. امروزه یکی از محله ‌های تاریخی یزد نیز به نام یکی از این سرهنگان نامگذاری شده است. متأسفانه علاوه بر قدمت هزارساله‌ این عمارت، نشست زمین زیر شالوده‌ این بنای تاریخی باعث ایجاد ترک‌ های متعددی بر ساختمان بقعه شده است. مشخصات معماری بدنه‌ بقعه‌ دوازده امام یزد، یک چهارضلعی است که به هشت ‌ضلعی تبدیل شده و گنبد بر روی این هشت ‌ضلعی قرار گرفته است. در چهار ضلع عمارت، گوشواره ‌هایی قرار دارد که داخل هر یک از این گوشه ‌ها درگاه مخصوصی تعبیه شده است. روشنایی این بنای تاریخی از پنجره‌ هایی تامین میشود که در هر چهار قسمت بقعه ساخته شده است. ایران شناسان باستان معتقدند که در این مکان مسجدی وجود داشته که متعلق به سده‌ های دوم و سوم هجری قمری بوده که حضور محراب در این عمارت تاریخی را مصداق ادعای خویش می ‌دانند. به‌جرات می ‌توان گفت بقعه‌ دوازده امام یزد به دلیل نوع ساخت که پس از گذشت هزار سال از تأسیس آن همچنان پابرجاست و گوشه‌ سازی قبه در تبدیل پلان مربع به دایره در نوع خود بی ‌نظیر بوده و به‌ عنوان الگویی بی‌ بدیل جهت ساخت بناهایی مشابه در معماری ایران مورداستفاده قرار گرفته است. گوشه سازی که در گنبد بقعه‌ صورت گرفته است، یکی از کهن ‌ترین ترنبه ‌های پتکانه در معماری ایرانی است که با قرار گرفتن دوازده ردیف طاقچه بر روی هم که به ‌تدریج به سمت جلو ساخته شده ‌اند، باعث تکمیل این گوشه‌ سازی بی ‌نظیر می ‌شود. این بنا با مصالح آجری ساخته شده و در تزئینات بنا در داخل، از گچ ‌بری اسلیمی با طرحی ساده که بر قسمت جلویی محراب قبه وجود دارد، استفاده شده که زیبایی خیره‌ کننده‌ ای برای این مکان به ارمغان آورده است. این گچ‌ بری‌ های زیبا شباهت بسیاری به گچ‌ بری بناهای دوران ایلخانی دارد که به نظر می ‌رسد همانند آثار بکار رفته در دوران تیموریان است. در داخل محراب آن، سنگ مرمری وجود دارد که صلوات بر دوازده امام  و در انتهای آن از یکی از مشاهیر یزد نام برده شده است. از ویژگی ‌های ورودی بقعه‌ دوازده امام می ‌توان به قوس پیشانی سردر، قاب مستطیلی شکل که ممکن است از کتیبه و نوشته‌ های مهمی برخوردار بوده باشد و همچنین نوشته ‌‌های اطراف در ورودی اشاره کرد. احتمالا تنها راه دسترسی به پشت‌ بام استفاده از نرد بام باشد چراکه برای این بنای مهم تاریخی هیچ پلکانی که به سمت پشت‌ بام هدایت شود، در نظر گرفته نشده است. دیواره‌ های قبه از نقاشی و کتیبه‌ های رنگی خارق ‌العاده‌ ای که به خط کوفی نوشته شده است، برخوردار است. هنرمندان سازنده‌‌ این بنای باستانی با کاشی ‌کاری معرق که به‌ صورت نواری بسیار زیبا در اطراف محراب کار شده است و همچنین با گچ ‌بری ‌های بی‌ نظیر بالای محراب، اثری شگرف را برای آیندگان بر جای گذاشته که در نوع خود یگانه و بی‌ مانند خواهد بود. یکی از نکات جالبی که در ساخت گنبد وجود دارد استفاده از آیة ‌الکرسی است که به خط کوفی نوشته شده است و زیبایی گنبد را دو چندان کرده است. نکته‌ قابل‌توجه دیگر کتیبه ‌ای است که بر روی آن تاریخ دقیق ساخت بنا و همچنین اسم سازندگان بنا به خط کوفی و به‌ صورت مورق حک شده است. به نظر می‌ رسد جنس خطوط کوفی از طلا باشد. در ناحیه‌ اطراف محراب تا ارتفاعی حدود نیم متر، کاشی ‌کاری معرق با طرح اسلیمی که احتمالا مربوط به قرون هشتم و نهم هجری است، به چشم می‌ خورد. بر دیوار قبلی قبه و در داخل یکی از اتاق نماهای آن، نوشته ‌ای به رنگ مشکی وجود دارد که بر اساس مستندات تاریخی متعلق به ملا زین‌العابدین حیدر و از زمان حکومت محمد شاه قاجار برجای مانده است. بر اساس آنچه بیان شد کتیبه‌ هایی در ساختمان این بنا وجود دارند که در نوع خود، باعث حیرت و شگفتی بازدید کنندگان داخلی و خارجی هستند. بر روی این کتیبه ‌ها نوشته ‌هایی از آیات مختلف قرآن کریم و تزئیناتی از معماری اسلامی ایرانی دیده می شود. به‌ عنوان ‌مثال می ‌توان به کتیبه‌ کوفی که در قسمت بالای در ورودی شمالی قرار دارد، اشاره کرد که مزین به آیه‌ ۱۶۳ سوره‌ بقره است. البته به دلیل قدمت هزارساله‌ این بنا، متأسفانه بخشی از این کتیبه تخریب شده است. همچنین کتیبه‌ کوفی که در بالای درگاه قسمت شرقی قرار دارد، آیه‌ ۶۵ سوره‌ المومن نقش بسته است که این کتیبه نیز بخشی از آیات حک ‌شده‌ خود را از دست داده

  بیشتربستن

  1 پاسخ

  5 نفر

  کاربر نشان

  1403/01/22

  ممنون ازاطلاعاتتون

  بیشتربستن
  مشاهده 1 پاسخ

• یزد
• /
• اماکن دیدنی و تاریخی یزد
• /
• بقعه‌ دوازده امام

مکان‌های مشابه

آب انبار سید فتح الله رضا

خانه تاریخی حاجی رجب

کارخونه سفید ( دارایی بافی و شعربافی)

قسمت اندرونی قلعه صدرالعما

کاروانسرا لب خندق