سفر به آرامگاه فردوسی

زمان مطالعه: ۸ دقیقه

همه ما از کودکی داستان‌های مختلف شاهنامه فردوسی را شنیده‌ایم. با کاوه آهنگر در داستان ضحاک همراه شده‌ایم، در کنار رستم بر پیکر سهراب مویه کرده‌ایم و از زنده بیرون آمدن سیاوش از آتش، هیجان‌زده شده‌ایم.

ابوالقاسم حسن منصور بن محمد بن اسحاق شرفشاه، ملقب به ابوالقاسم فردوسی، حماسه‌سرای پرآوازه ایران در قرن چهارم است. او در مورد سرایش شاهنامه می‌گوید: «پی افکندم از نظم کاخی بلند / که از باد و باران نیابد گزند». در حقیقت آنچه او را جاودانه کرده است، نه مقبره و آرامگاه، که داستان‌هایی از مردم و شاهان ایران است که طی سی سال به نظم درآورده و زبان فارسی را زنده نگه داشته است.

اگر اهل مشهد هستید، احتمالاً تابه‌حال سری به آرامگاه باصفای فردوسی زده‌اید و اگر به مشهد سفر می‌کنید پیشنهاد می‌کنیم از دیدن این مکان در شهر طوس در نزدیکی مشهد، غافل نشوید.

ما در این مطلب تاریخچه‌ای از آرامگاه فردوسی، معماری و جاذبه‌های آن را برای شما توضیح داده‌ایم و ساعت بازدید، شماره تلفن و راه‌های رسیدن به این مکان را با شما به اشتراک گذاشته‌ایم. امیدواریم در سفر به آرامگاه فردوسی، لحظه‌هایی خاطره‌انگیز در انتظارتان باشد.

تاریخچه آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی در طول سال‌ها، فراز و نشیب‌های زیادی به خود دیده است. از آنجا که فردوسی فردی شیعه بود، به پیکر او در زمان وفات، اجازه دفن در گورستان داده نشد و او را در باغ خانه‌اش به خاک سپردند.

بعدها سپهدار ارسلان جاذب که از سپهداران طوس در زمان فردوسی بود، اولین مقبره را در مقابل دروازه شرقی رزان شهر تابران طوس برای او ساخت، اما سال‌ها بعد در زمان حکمرانی مغول‌ها و در ابتدای قرن هفتم، این بنا تخریب شد و از سنگ‌های آن برای ساخت قلعه استفاده کردند. سرانجام در زمان ناصرالدین شاه قاجار، عبدالوهاب آصف الدوله، والی خراسان مأمور شد تا آرامگاه فردوسی را پیدا کند و بنای شایسته‌ای برای او بسازد.

در مرداد ۱۳۰۳، با شروع جریان‌های ملی‌گرایی مدرن، مجلس شورای ملی به درخواست عبدالحسین خان سردار معظم (تیمورتاش)، بودجه‌ای را برای بازسازی مقبره فردوسی در طوس اختصاص داد. این بودجه از درآمد حاصل از فروش تمبری به یاد فردوسی تأمین شده بود.

در سال ۱۳۰۷، ساخت آرامگاه فردوسی آغاز شد. ساخت این بنا به عهده انجمن آثار ملی ایران بود و هزینه احداث اولیه آن، ۲۵ هزار تومان برآورد شد. بنای فعلی آرامگاه فردوسی با ۶ هکتار مساحت، در دوران پهلوی با طرحی از هوشنگ سیحون ساخته شد.

سیحون این بنا را در سال ۱۳۴۷ بر اساس سازه‌ای به‌جای مانده از طرح اولیه آندره گدار، معمار فرانسوی و تغییراتی که به وسیله کریم طاهرزاده بهزاد صورت گرفته بود، بازسازی کرد. معمار مجری این بنا حسین لُرزاده و مباشران ساخت آن حسین حجارباشی زنجانی و تقی درودیان بودند. آرامگاه فردوسی در ۱۸ آذرماه ۱۳۵۴ با شماره ۱۱۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری آرامگاه فردوسی

اگر دقیق‎‌تر به معماری آرامگاه فردوسی نگاه کنید، به یاد آرامگاه کوروش کبیر در پاسارگاد می‌افتید. دلیلش این است که در طراحی این بنا از طرح‌های هخامنشی استفاده شده و البته تأثیراتی از معماری دوران اشکانی را هم در ستون‌های بخش داخلی آن می‌بینید.

تندیس فردوسی اثری از جنس مرمر به ارتفاع ۱۸۵ سانتی‌متر است که ابوالحسن صدیقی آن را در ایتالیا ساخته و در سال ۱۳۴۸ بعد از بازسازی بنا توسط سیحون، آن را به آرامگاه فردوسی منتقل و در محل فعلی نصب کرده‌اند.

ساختار بیرونی بنا که مساحت آن ۱۰۴۳ مترمربع است، حالتی چهارگوش یا مکعبی دارد. این بنا از ۷ مکعب کوچک‌تر ساخته شده که به ترتیب روی هم قرار گرفته‌اند. در چهار طرف آن، پلکانی وجود دارد و بنای آرامگاه در ارتفاع ۱۸ متری در بالا قرار گرفته است. در هر طرف این بنا، ۱۲ بیت از سروده‌های شاهنامه حکاکی شده‌اند.

ورودی اصلی بنای داخلی در قسمت غربی واقع شده است. در زیرزمین، شما محل دفن فردوسی را می‌بینید. ابعاد زیرزمین ۳۰ متر در ۳۰ متر و گودی آن ۵ متر است. روی دیوار پلکانی که به زیرزمین منتهی می‌شود، ۶ نقش برجسته وجود دارد که روی آن‌ها ۶ داستان از شاهنامه نقش بسته است. جالب است بدانید که در اطراف ساختمان بنا، قسمت‌هایی برای گردش هوا و پیشگیری از نم طراحی شده است.

در راستای سقف، شما دو سکوی سنگی پلکانی می‌بینید که بر روی هم قرار گرفته‌اند. در میان آن‌ها، سنگ قبری به طول ۵۴/۱ متر، عرض ۹۰ و ارتفاع ۵۴ سانتی‌متر قرار گرفته که از جنس سنگ مرمر است. دورتادور سنگ قبر او، ۲۰ ستون به بلندی ۶۰/۴ متر قرار گرفته‌اند. در قسمت تالار آرامگاه نیز، تندیس‌هایی از داستان‌های شاهنامه می‌بینید که همه آن‌ها ساخته دستان هنرمند فریدون صدیقی، فرزند ابوالحسن صدیقی است. خوب است بدانید سنگتراشی‌های این بنا به دستان حسین حجارباشی زنجانی و سنگ نوشته‌ها با خط نستعلیقِ استاد طاهرزاده انجام شده‌اند.

بخش‌های مختلف مجموعه آرامگاه فردوسی

علاوه بر مقبره حکیم فردوسی در میان محوطه آرامگاه، بخش‌های مختلف دیگری هم قرار دارند که همه‌روزه پذیرای بازدیدکنندگان هستند. با هم نگاهی به قسمت‌های مختلف آرامگاه فردوسی می‌اندازیم.

• موزه: در این موزه شما می‌توانید آثاری را که از حفاری‌های دشت طوس به‌دست آمده‌اند، ببینید. تکه‌های سفال مربوط به دوران پیش از اسلام و دوره اسلامی، سکه‌های طلا و نقره، تُنگ‌ها، پیه‌سوزها، عطردان‌ها، انواع ظروف سفالی لعاب‌دار و بدون لعاب، ظرف‌های مفرغی، انواع تابلوهای نقاشی از چهره فردوسی و از داستان‌های شاهنامه، نسخه فلورانسی شاهنامه، انواع فرش و قالیچه و … از جمله این آثار هستند. بنای این موزه در ابتدا استراحتگاهی برای بازدیدکنندگان بوده است که بعدها در سال ۱۳۸۴، دکتر بهروز احمدی آن را تبدیل به موزه کرده است.
• کتابخانه: در ضلع شرقی آرامگاه، می‌توانید از کتابخانه دیدن کنید. کف این مکان با فرش نفیسی در اندازه ۳۷ مترمربع، اهدایی کارخانه صابر مشهد، پوشانده شده و از ۹۰۰۰ جلد کتاب در این قسمت نگهداری می‌شود. امروزه طبقه بالایی این ساختمان به‌عنوان سالن مطالعه مورد استفاده قرار می‌گیرد و طبقه پایین آن، مخزن کتاب است.
• تالار: تالار آرامگاه فردوسی، پوشیده از سنگ‌هایی از جنس مرمر با تزئینات کاشی‌کاری و گچ‌بری است. چهار ستون بلند در چهار گوشه آن قرار دارند و در بالای بنای اصلی، تصویر فروهر به شکل مردی بالدار طراحی شده است. این تالار، به سبک معماری تخت جمشید، محوطه‌ای با پلکان مرمری دارد که روی دیوارهای اطراف آن اشعاری از او نقش بسته است.
• نقشینه‌های سنگی: بر روی دیوارهای جنوبی و شرقی تالار، نقش برجسته‌های سنگی از داستان‌های شاهنامه می‌بینید که توضیح مختصری با خط نستعلیق درباره هرکدام از آن‌ها گفته شده است. از جمله این نقش برجسته‌ها می‌توان به داستان زال و سیمرغ، نبرد زال با شیر، نبرد رستم با اژدها، نبرد رستم با دیو سفید، جنگ رستم و اسفندیار و… اشاره کرد.
• آرامگاه اخوان ثالث: در بخشی از محوطه باغ آرامگاه فردوسی، به محل دفن شاعر مشهور معاصر، مهدی اخوان ثالث می‌رسید. در این قسمت تندیسی از نیم‌تنه او می‌بینید که ساخته دست علیرضا قدمیاری است. دوستداران اخوان در اوقات مختلف سال، به‌ویژه در سالروز فوت او، به دیدار این آرامگاه می‌روند. مهدی اخوان ثالث که شعرهایی اجتماعی و حماسی دارد، در تاریخ ۴ شهریور ۱۳۶۴ از دنیا رفت.
• آرامگاه محمدرضا شجریان: اگر هنگام قدم زدن در محوطه آرامگاه فردوسی به سمت موزه بروید، آرامگاه خسرو آواز ایران، محمدرضا شجریان را می‌بینید که همیشه میزبان علاقه‌مندانش است. همان‌طور که می‌دانید، صدای شجریان در میان ۵۰ صدای برتر جهان قرار گرفته. او که همواره دارای جایگاه مردمی خاصی بوده است، در ۱۷ مهرماه ۱۳۹۹ چشم از دنیا فرو بست و در آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شد. روی سنگ قبر او، نقشی از دستخط خودش حک شده است: خاک پای مردم ایران، محمدرضا شجریان.
• استخر: در هنگام ورود به آرامگاه، شما با استخر بزرگی روبه‌رو می‌شوید که شامل سی فواره در سه دسته ده‌تایی است. این استخر با گلبرگ‌های نیلوفر پوشیده شده و تعداد فواره‌های آن نشانه سی سال تلاش فردوسی برای پاسداشت زبان فارسی است. انعکاس بنای آرامگاه در آب استخر، تصویری به‌یادماندنی برای شما به جای می‌گذارد و سوژه مناسبی برای یک عکس یادگاری است.

آدرس آرامگاه فردوسی+ساعت کار و شماره تلفن

فاصله آرامگاه فردوسی تا مشهد، ۲۰ کیلومتر و آدرس دقیق این مکان، شهر توس، انتهای بلوار بهارستان است. ساعت کار آرامگاه فردوسی در ۶ ماهه نخست سال، ساعت ۹ تا ۱۷ و در ۶ ماهه دوم، ساعت ۹ تا ۱۶ است. شما می‌توانید برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر، با شماره تلفن ۰۵۱۳۲۶۶۳۸۲۵ تماس بگیرید.

چگونه به آرامگاه فردوسی برویم؟

برای رسیدن به آرامگاه فردوسی، گزینه‌های مختلفی دارید. می‌توانید با خودرو شخصی، اتوبوس یا مترو به این مکان بروید.

برای اینکه با خودرو شخصی به آرامگاه فردوسی برسید، باید در مسیر مشهد-قوچان، از سه‌راهی فردوسی به سمت راست بپیچید. در ادامه مسیر و در انتهای بلوار بهارستان، با نمای زیبای آرامگاه فردوسی مواجه خواهید شد. برای پارک خودرو هم می‌توانید از پارکینگی که در محوطه بیرون آرامگاه قرار دارد، استفاده کنید.

برای رفتن به آرامگاه فردوسی با اتوبوس، باید سوار خط ۲۰۲ پایانه فردوسی مشهد شوید. سفر شما با اتوبوس حدود ۴۵ دقیقه طول می‌کشد.

برای اینکه با تاکسی به این محل برسید، باید مسیری مشابه اتوبوس را طی کنید و البته طبیعی است که با تاکسی زودتر به آرامگاه خواهید رسید.

قیمت بلیت آرامگاه فردوسی چقدر است؟

قیمت بلیت این مکان برای اتباع ایرانی و غیر ایرانی متفاوت است. اما در فصل‌های مختلف سال، قیمت ثابتی دارد و در فصل‌های پربازدید، تغییری در آن مشاهده نخواهید کرد. یادتان باشد در روزهای خاص یا تعطیل، پیش از مراجعه به این مکان حتماً با شماره تلفن آن تماس بگیرید.

جاذبه‌های اطراف آرامگاه فردوسی

اگر یک روز را به بازدید از آرامگاه فردوسی اختصاص دهید، می‌توانید از جاذبه‌های گردشگری که در اطراف آن وجود دارد هم دیدن کنید. از جمله این مکان‌ها، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• گنبد هارونیه

گنبد هارونیه در فاصله ۸/۱ کیلومتری آرامگاه فردوسی قرار دارد.

• مقبره امام محمد غزالی

شما می‌توانید با طی کردن ۸/۱ کیلومتر از آرامگاه فردوسی، به مقبره امام محمد غزالی برسید.

• شاندیز

شاندیز از ییلاقات زیبای مشهد است که در فاصله ۲۸ کیلومتری آرامگاه فردوسی قرار دارد.

• طرقبه

یکی دیگر از ییلاقات معروف مشهد، طرقبه است که می‌توانید با طی کردن ۳۷ کیلومتر از آرامگاه فردوسی به آنجا برسید.

• پارک کوهسنگی

یکی از قدیمی‌ترین مکان‌های دیدنی مشهد، پارک کوهسنگی است که در فاصله ۳۲ کیلومتری آرامگاه فردوسی قرار دارد.

• روستای پاژ

این روستا که محل زاده شدن فردوسی است، در ۲۸ کیلومتری آرامگاه فردوسی قرار گرفته و پذیرای بازدیدکنندگان از نقاط مختلف ایران است.

آرامگاه فردوسی روی نقشه

آرامگاه فردوسی از مکان‌های پر بازدید در اطراف مشهد است. بسیاری از مشهدی‌ها و بیشتر مسافرانی که به این شهر سفر می‌کنند، از بازدیدکنندگان این مکان در اوقات مختلف سال هستند. اگر شما هم قصد دارید سری به این آرامگاه تاریخی بزنید و از مقبره فردوسی، آرامگاه اخوان ثالث، آرامگاه شجریان و دیگر قسمت‌های دیدنی آن بازدید کنید، بهتر است برای پیدا کردن لوکیشن آرامگاه فردوسی مشهد، از مسیریاب نشان کمک بگیرید.

ما در اینجا آرامگاه فردوسی روی نقشه را به شما نشان داده‌ایم. کافی است اپلیکیشن مسیریاب نشان را دانلود کنید و با انتخاب مقصد، بهترین مسیر را در پیش بگیرید.

سوالات متداول

آرامگاه فردوسی کجاست؟

آدرس آرامگاه فردوسی، شهر طوس، واقع در جاده مشهد-قوچان، سه‌راه فردوسی، انتهای بلوار بهارستان است.

آرامگاه فردوسی در چند کیلومتری مشهد قرار دارد؟

آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری مشهد واقع شده است.

چه کسانی در آرامگاه فردوسی دفن هستند؟

مهدی اخوان ثالث، شاعر معاصر و محمدرضا شجریان، خسرو آواز ایران در آرامگاه فردوسی دفن شده‌اند.

آرامگاه فردوسی تا چه ساعتی باز است؟

آرامگاه حکیم فردوسی در ۶ ماهه نخست سال، از ساعت ۹ تا ساعت ۱۷ و در ۶ ماهه دوم تا ساعت ۱۶ باز است.

شماره تلفن آرامگاه فردوسی چیست؟

برای اطلاعات بیشتر شما می‌توانید با شماره ۰۵۱۳۲۶۶۳۸۲۵ تماس بگیرید.

خط اتوبوس آرامگاه فردوسی چیست؟

اگر می‌خواهید با اتوبوس به این مکان بروید، باید خط ۲۰۲ پایانه فردوسی مشهد را سوار شوید.

آیا آرامگاه فردوسی جاهای دیدنی دارد؟

بله. از جمله جاهای دیدنی آرامگاه فردوسی، علاوه بر مقبره حکیم طوس، می‌توان به موزه فردوسی، کتابخانه، تالار، آرامگاه اخوان ثالث و آرامگاه محمدرضا شجریان اشاره کرد.

چگونه از مشهد به آرامگاه فردوسی برویم؟

شما می‌توانید با خودرو شخصی، اتوبوس خط ۲۰۲ پایانه فردوسی یا با تاکسی به این مکان در شهر طوس بروید.

آیا آرامگاه فردوسی مترو دارد؟

خیر. در نزدیکی آرامگاه فردوسی، خط مترو وجود ندارد.