آتشکده یزد، عبادتگاه مهم زرتشتیان
شهر یزد با حال و هوای زیبا و سنتی، داستانهای زیادی در دل خود دارد. یکی از این داستانها مربوط به بنای آتشکده یزد و آتش مقدس هزاران ساله آن است. این بنای معروف، هنوز هم نیایشگاه مهمی برای زرتشتیان است. اگر سفری به یزد داشتید، حتماً از این مکان زیبا و آرام بازدید کنید. یادتان باشد برای اینکه راحت و بیدردسر بتوانید خود را به آتشکده یزد برسانید، از اپلیکیشن مسیریاب نشان کمک بگیرید.
آتشکده بهرام یزد
آتشکده یزد از مهمترین عبادتگاههای زرتشتیان ایران است. آنها در این مکان به نیایشهایی مانند خواندن کتاب مقدس اوستا و گاتها در برابر آتش میپردازند.
به این آتشکده، آتشکده وَرهُرام، آتشکده بهرام یزد یا خانه زرتشتیان هم میگویند. آتش مقدس ورهرام، در این مکان قرار دارد و وظیفه روشن نگه داشتن آن به عهده فردی دیندار و مورد اعتماد به نام «هیربُد» است. او در طول روز، قطعههای چوب را که عموماً از جنس چوب بادام یا زردآلو است درون آتش میگذارد و از آن محافظت میکند.
امروزه این آتشکده جزو جاذبههای گردشگری استان یزد به شمار میآید و با وجود مخالفت بعضی زرتشتیان، بخشی از آن پذیرای بازدید گردشگران ایرانی و غیر ایرانی است. این آتشکده در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۷۸، با شماره ۲۴۳۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
در ادامه درباره تاریخچه این مکان، بخشهای مختلف آن، آداب ورود و آدرس و ساعت کار آن بیشتر میخوانیم.
تاریخچه آتشکده یزد
آنطور که در شواهد تاریخی آمده است، در زمان حکومت پادشاهان ساسانی، سه آتشکده از اهمیت خاصی برخوردار بودند: آتشکده آذر گشنسب یا آذرگشسب تکاب در تخت سلیمان، آتشکده آذر برزین مهر در روستای فشتنق خراسان رضوی و آتشکده کاویان یا آذرفرنبغ کاویان فارس در روستای کاویان از توابع جویم لارستان.
قدمت آتش مقدس در آتشکده یزد به ۱۵۰۰ سال پیش برمیگردد. آتش بهرام (ورهرام) یا همان آتشی که در آتشکده یزد میبینید، آتش اصلی آتشکده آذرفرنبغ بوده است. در قرن دهم میلادی، زرتشتیان این منطقه برای محافظت از این آتش در برابر دشمنان، مجبور شدند آن را به آتشکده بزرگ شهر منتقل کنند. بعدها با تخریب آن آتشکده، زرتشتیان دوباره آتش را جابهجا کردند و در حدود ۳۰ سال به محافظت از آن در غاری در کوه اِشکَفت یزدان (بین عقدا و پارس بانو) پرداختند.
آنطور که تاریخ به ما میگوید، زرتشتیان بعدها باز هم مجبور به انتقال آتش مقدس خود شدند. آنها این آتش را در روستاهای محل زندگی خود در یزد، به زرتشتیان مورد اعتماد سپردند.
در سال ۷۵۰ هجری قمری، روستایی به نام ترک آباد در نزدیکی اردکان یزد ساخته شد و بسیاری از زرتشتیان، بهویژه موبدان به آن منطقه نقلمکان کردند. آنها آتش مقدس را هم به ترک آباد بردند و ۳۰۰ سال از آن در این روستا محافظت کردند.
این آخرین باری نبود که آتش مقدس جابهجا شد. آتش ورهرام، بعدها به شریف آباد منتقل و در سال ۱۱۸۹ هجری قمری دوباره به یزد بازگردانده شد. زرتشتیان آتش را مدتی بهطور مخفیانه، در محله دستوران یزد (کوی موبدان) و در خانه کوچکی نگهداری کردند. سرانجام رضاشاه در زمان سلطنت خود دستور احداث آتشکده یزد را صادر کرد و زرتشتیان توانستند عبادتگاهی اختصاصی و در شأن خود بسازند.
آتشکده بهرام در یزد در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی ساخته شد. در آن زمان فردی زرتشتی به نام «همابائی» سرمایهای برای ساخت این مکان در نظر گرفت. زمین این مکان را که مساحتی به اندازه ۶۸۸۱ مترمربع دارد، چندین نفر از جمله برادران «امانت» به یاد پدرشان «اردشیر مهربان رستم امانت» وقف کردند و ارباب جمشید امانت، نظارت بر ساخت این مکان را بر عهده گرفت.
طبق خاطراتی که از جمشید امانت بهجای مانده، او برای تأمین هزینه ساختمان آتشکده یزد، ۵ بار به هندوستان سفر کرد تا رضایت انجمن پارسیان هند که گروهی از زرتشتیان ایرانیتبار بودند را جلب کند. ۴ بار از این سفرها با کشتی بخار از طریق اقیانوس هند و یک بار با پای پیاده و شتر از راه ریگزارهای بلوچستان ایران و پاکستان انجام شد.
اکنون این آتش مقدس، سالهاست در ظرف بزرگی از جنس برنز درون محفظهای شیشهای و مرتفعتر از سطح زمین در اتاقی بزرگ و تقریباً به دور از نور خورشید نگهداری میشود.
جاهای دیدنی آتشکده یزد
آتشکده یزد علاوه بر مکان اصلی که زیارتگاهی برای زرتشتیان است، بخشهای دیگری دارد که به خواست جمشید امانت به این مکان اضافه شده است. او در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی، تالار و آب انباری به یاد همسرش در این مکان بنا کرد.
تالار ورجاوند
ساختمان این تالار در سال ۱۳۸۱ هجری شمسی، بسیار فرسوده و غیرقابل استفاده شده بود. به همین دلیل مهندس پرویز ورجاوند، به یاد پدر و مادر خود «دکتر فریدون ورجاوند» و «دولت رستمی»، تصمیم به بازسازی آن گرفت. مرمت این ساختمان در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی به پایان رسید و نام ورجاوند روی تالار گذاشته شد.
تالار ورجاوند، امروزه نمایشگاهی مربوط به سنتها و آداب دینی زرتشتیان است. شما میتوانید ماکتهایی از لباسهای زرتشتی، سفره عقد عروس و داماد، سفره نوروزی، مراسم نماز زرتشتیان، آیین سدره پوشی و دیگر آداب دینی را در این مکان ببینید.
آب انبار
آب انباری که جمشید امانت بنا کرده بود، امروزه در طبقه زیرین تالار ورجاوند قرار دارد. قبل از ورود به آب انبار، شما میتوانید از نمایشگاه عکسی از عکاسان مختلف با موضوعات مربوط به زرتشتیان بازدید کنید.
در گوشه سالن نمایشگاه، پلههایی رو به پایین، شما را به آب انبار میرساند. امروزه برخلاف گذشته، گردشگران میتوانند وارد فضای آب انبار شوند و به آب قنات که از دریچه بالای این مکان به داخل میریزد، دسترسی داشته باشند. تعدادی جای پا در دیواره آب انبار و بین دریچه بالا تا کف آن دیده میشود که در گذشته برای ورود افراد در مواقع اضطراری بوده است.
معماری آتشکده یزد
آتشکده یزد مانند دیگر آتشکدهها، فارغ از هر تجمل و زرقوبرق، طراحی ساده و زیبایی دارد؛ با این حال در طراحی آن میتوانید رگههایی از سبک طراحی سلسله مراتبی و بخشبندی فضایی آتشکدههای پارسیان هند را ببینید.
ساختمان این آتشکده که در مرکز حیاط در میان درختان سرو و کاج قرار گرفته، ۲۱ متر بالاتر از سطح زمین ساخته شده و ۸ پله دارد.
سرستونهای سنگی بنا و نقش فروهر در قسمت بالای نمای ساختمان، ابهت و زیبایی خاصی به آن بخشیدهاند و دیوارهای داخل ساختمان با تصاویری از زرتشت و جملههایی از کتاب مقدس اوستا، به دست طراحان و هنرمندان تزئین شدهاند.
در ورودی این مکان، حوض دایرهای بزرگی قرار دارد که کف آن پر از سکههایی است که بازدیدکنندگان به درون آب پرتاب کردهاند. قرار گرفتن آتش و آب در یک مکان، از ویژگیهای آتشکدههای سراسر دنیاست. آتش مقدس در اتاقی در مرکز ساختمان نگهداری میشود. در اطراف مکانی که آتش در آن قرار گرفته، اتاقهایی برای نماز و نیایش زرتشتیان در نظر گرفته شده است.
آداب ورود به آتشکده یزد
آتشکده یزد مکان مقدسی است و مثل تمام اماکن مذهبی، آداب خاصی برای ورود افراد دارد. این آداب شامل موارد زیر است:
– مردان و زنان در زمان ورود به این مکان باید پاکیزه باشند.
– در هنگام ورود، مردان باید کلاه سفید و زنان روسری سفید بپوشند.
– مردان و زنان باید لباسهای رنگ روشن بپوشند و کفشهای خود را از پا در آورند.
– هیچ فردی نباید به آتش مقدس نزدیک شود، چون طبق اعتقاد زرتشتیان، نفس انسان آتش را آلوده میکند.
– زنان در دورههای خاصی نمیتوانند وارد این مکان شوند.
آتشکده یزد کجاست؟
این مکان در بلوار شهید منتظر قائم، خیابان آیت الله کاشانی، روبه روی جاده اکبر قرار دارد. آتشکده یزد ساعت بازدید مناسبی دارد و همهروزه بهجز روزهای تعطیل در ساعتهای ۸ تا ۱۲ و ۱۷ تا ۲۰ پذیرای بازدیدکنندگان است.
قیمت بلیت آتشکده یزد در سال ۱۴۰۰، ۱۰ هزار تومان بوده است. اگر خواستید سری به این مکان بزنید، بهتر است برای به دست آوردن اطلاعاتی مانند ساعت بازدید در روزهای خاص، با شماره تلفن آتشکده یزد تماس بگیرید: ۰۳۵۳۶۲۴۴۱۸۵
چطور به آتشکده یزد برویم؟
برای رفتن به آتشکده یزد، شما میتوانید از خودرو شخصی یا اتوبوس استفاده کنید. این مکان در چند قدمی ایستگاه اتوبوس قرار دارد و شما میتوانید از طریق اتوبوسهایی که از خیابان آیت الله کاشانی عبور میکنند، به آتشکده یزد بروید.
برای اینکه با خودرو شخصی به این مکان برسید، باید از مرکز شهر یزد به سمت بلوار منتظر قائم بروید. به بلوار که رسیدید، از خیابان آزادی وارد خیابان آیت الله کاشانی شوید. در این خیابان شما میتوانید تابلوی آتشکده یزد را ببینید. یادتان باشد که ورودی غربی این مکان مخصوص بازدیدکنندگان و ورودی شرقی آن ویژه زرتشتیان است.
رفتن به آتشکده یزد با کمک نشان
همانطور که در بالا اشاره کردیم، آتشکده یزد از دیدنیهای جذاب این شهر محسوب میشود که هرساله میزبان تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی است. در مناسبتهای خاصی از سال شما میتوانید شاهد مراسم ویژه زرتشتیان باشید و جشن آتشکده یزد را از نزدیک ببینید. در داخل این مکان معمولاً نوایی از خوانش گاتها و نیایشها شنیده میشود که آرامشبخش و بهیادماندنی است و اگر بعدها در چنین حال و هوایی قرار گرفتید، احتمالاً به یاد موسیقی آتشکده یزد خواهید افتاد.
از آنجا که شهر یزد در فصل بهار آبوهوای خوبی دارد، گردشگران زیادی در ایام نوروز آن را برای سفر انتخاب میکنند. به همین دلیل ممکن است در نوروز با ترافیک و شلوغی در این شهر روبهرو شوید. پیشنهاد ما این است که برای رسیدن به آتشکده یزد از اپلیکیشن مسیریاب نشان استفاده کنید تا بهترین مسیرها را به شما معرفی کند. شما میتوانید با کمک نشان از مسیرهای بدون ترافیک یا مسیرهای حملونقل عمومی با خبر شوید و سفر خوشی به شهر تاریخی یزد و آتشکده زیبای آن داشته باشید.
سؤالات متداول
آتشکده بهرام یزد کجاست؟
آتشکده بهرام یزد در بلوار منتظر قائم، خیابان آیت الله کاشانی، رو به روی جاده اکبر قرار دارد.
آتشکده یزد چند سال روشن مانده است؟
آتش مقدس آتشکده یزد حدود ۱۵۰۰ سال است که روشن مانده است.
سوخت آتشکده یزد چیست؟
آتش این مکان، باقیمانده آتش مقدس ورهرام یا آذرفرنبغ است.
شماره تماس آتشکده بهرام یزد چیست؟
شماره تماس آتشکده بهرام یزد، ۰۳۵۳۶۲۴۴۱۸۵ است.
