مدرسه علمیه خاندان قلی بیگ کرمان

این مدرسه در بخش شرقی مسجد جامع قرار گرفته و از جمله مدارس قدیمی کرمان است که بیش از ۲۵۰ سال سابقه تعلیم دارد. خاندان قلی بیگی از حاکمان عصر نادری بوده که در سفر دوم نادرشاه به کرمان (۱۱۶۰ ه.ق) و به دستور او به قتل رسید. این مدرسه ابتدا با همت و پشتکار حاج عبدالله، ولد استاد شاه مراد سراج کرمانی پایه گذاری شد. ولی بانی مدرسه قبل از اتمام ساختمان مدرسه درگذشت. پس از چندی خاندان قلی بیگ، ولد دریا قلی بیگ افشار حاکم کرمان در عصر نادر شاه افشار، مدرسه را در سال ۱۱۳۹ ه.ق تکمیل نمود. به همین مناسبت این مدرسه به نام خاندان قلی بیگ نامگذاری شد. این مدرسه از مدارس مهم علوم دینی بوده که در گذشته عده ای از طلاب علوم دینی با استفاده از جلسات درسی استادان فاضل در آن جا سرگرم تحصیل بودند.مدتی جلسات بحث و درس در این مدرسه تعطیل شده بود. ولی ظرف چند سال اخیر تعمیرات و تغییرات اساسی در آن صورت گرفته است. گرایش به ترویج فرهنگ و اوقاف و ایجاد مراکز آموزشی و تلاش در آبادانی شهر از ویژگی های خاندان قلی بیگ بوده است و به نظر می رسد که وی غیر از این مدرسه مذکور، مدارس دیگری را نیز در شهر کرمان احداث نموده است. در این باره استاد باستانی پاریزی می نویسد:«خاندان قلی بیگ افشار چون طبعاً آزادی پرست بوده، دو مدرسه عالی به اسم دو پسر خود بنا نمود: یکی مدرسه کاظمیه و دیگر مدرسه حسینیه و املاک بسیاری را بر آن ها وقف نموده است.» حمله افغان ها به سرکردگی محمود افغان به ایران در زمان شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه صفوی علاوه بر تخریب و کشتار باعث ویرانی و مراکز فرهنگی نیز گردید. شهر کرمان جزو اولین شهرهایی بود که مورد حمله افغان ها واقع شد و از آن جایی که مدارس شهر بیش تر به تعلیم و ترویج عقاید شیعه می پرداختند، از اولین مکان هایی بودند که قوم غالب به دلیل اختلافات مذهبی به ویرانی و تعطیلی این گونه مراکز مبادرت می ورزید.