کاخ گلستان، آینهای از تاریخ و هنر
کاخ گلستان که روزهای تلخ و شیرین زیادی را به خود دیده، این روزها با موزهها و تالارهای بینظیرش، یکی از جاذبههای تاریخی شهر تهران برای علاقهمندان به تاریخ و البته هنر ایرانی است.
شما میتوانید در تالارهایی با آینهکاریهای زیبا، دالانهایی اسرارآمیز و کاخهایی شکوهمند در تاریخی ۴۰۰ ساله سیر کنید و مسحور هنر، زیبایی و روایتهای تاریخی شوید. داستان ساخت بنا را بشنوید، آثاری از سلطنت آقا محمد خان قاجار را ببینید، مراسم تاجگذاری شاهان قاجار و پهلوی را تصور کرده و ماجراهای دوران مشروطه را در موزهها و کتابخانه کاخ دنبال کنید.
خوب است بدانید کاخ گلستان بهترین نمونههای کاشیکاری را در خود جای داده است. مضمون این کاشیکاریها در زمینههای مختلفی مانند اساطیری، شکار و شکارگاه، بزم، عاشقانه، رزم، منظره، بناهای تاریخی، پادشاهان، درباریان و… است. در کنار این تصویرسازیهای ایرانی، ویژگیهای بارز نقاشی اروپایی مثل حجمنمایی، سایهروشن کاری و طبیعتگرایی را هم میتوان در آثار این کاخ مشاهده کرد.
حالا بیایید نگاهی به پیشینه و تاریخچه این مجموعه و تالارها و کاخهای معروف آن بیندازیم. در ادامه به شما میگوییم راههای دسترسی به این مکان چطور است و در چه روزهایی میتوانید از مجموعه تاریخی کاخ گلستان دیدن کنید.
تاریخچه کاخ گلستان
این کاخ ۶ هکتاری در سال ۹۸۸ هجری قمری و در زمان سلطنت شاه عباس ساخته شد و در زمان زندیه، به خاطر آبوهوای دلپذیر و چنارستان معروفی که داشت، بسیار موردتوجه قرار گرفت و یک دیوانخانه هم به بنای آن اضافه شد. هفده سال بعد از مرگ کریمخان زند، زمانی که آقا محمدخان به سلطنت رسید، با انتخاب تهران بهعنوان پایتخت، این کاخ محل اقامت پادشاهان قاجار شد.
کاخ گلستان بعد از آن، شاهد سوغاتیهای رنگارنگ ناصرالدین شاه از فرنگ، انواع آثار هنری موردعلاقه مظفرالدین شاه، آثاری از زمان مشروطه، روایت فرار احمدشاه و تاجگذاری شاهان قاجار و پهلوی بوده است. این کاخ در سال ۲۰۱۳ بهعنوان میراثی ارزشمند در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
جاذبه های دیدنی کاخ گلستان
از جمله معروفترین آثار تاریخی که در کاخ گلستان میتوانید ببینید، به تالار شمسالعماره، ایوان تخت مرمر، کاخ اختصاصی، خلوت کریمخانی، عمارت بادگیر، تالار الماس، تالار سلام و کاخ ابیض میتوانیم اشاره کنیم. در ادامه توضیح مختصری در مورد ۶ اثر تاریخی درخشان در این کاخ، میخوانید.
تخت مرمر، یادگار فتحعلی شاه
ایوان تخت مرمر در زمان کریمخان زند ساخته شد. این ایوان، محلی برای مراسم خاص و البته حضور مردم برای دیدار با پادشاه بوده است. آقا محمدخان قاجار بعد از اینکه به سلطنت رسید، تمام آثار هنری قصر وکیل را از شیراز به تهران آورد و جلال و شکوه خاصی به کاخ گلستان بخشید. در این ایوان، تزئینات زیبای گچبری، خاتمکاری، سنگتراشی، منبتکاری، مشبک و آینهکاری به کار رفته است.
تخت مرمر، با ۶۵ قطعه مرمر در اندازههای مختلف، یکی از زیباترین جلوههای این ایوان است که از زمان سلطنت فتحعلی شاه به یادگار مانده. در سال ۱۲۲۱ فتحعلی شاه به سنگتراشان اصفهانی دستور ساخت تختی از مرمر زرد یزد را داد. طراحی این اثر، تخت حضرت سلیمان را در ذهن تداعی میکند. این تخت روی دوش سه دیو و شش فرشته یا انسان قرار گرفته و علاوه بر وجود یک اژدها و دو شیر در حکاکیهای آن، ابیاتی از ملک الشعرا در ستایش فتحعلی شاه را هم در تزئینات حجاری خود دارد. این تخت مرمر با جلوهای اساطیری، به مراسم تاجگذاری رضاشاه، شکوه خاصی بخشیده بود.
تالار سلام، اولین موزه ایران
تالار سلام، تالار موزه یا تالار تاجگذاری در ضلع غربی کاخ گلستان قرار دارد. این تالار، بهعنوان اولین موزه ایران در سال ۱۲۹۳ هجری قمری ساخته شد و ساخت آن از دستاوردهای سفر ناصرالدین شاه به فرنگ و آشنایی با موزههای اروپایی بود.
از آنجا که مراسم سلام در این تالار برپا میشده، نام آن تالار سلام گذاشته شده و چون در مقاطعی تاریخی، جشنها و مراسم تاجگذاری در این تالار برگزار شده است، به آن تالار تاجگذاری هم میگفتند.
تالار سلام دارای دو بخش است: موزه نگارخانه و موزه مخصوص. در موزه نگارخانه میتوانید آثار نقاشی مربوط به هنرمندان دوره قاجار مانند اسماعیل جلایر، محمودخان صبا، کمال الملک، مصور الملک، آقا میرزا موسی، میرزا بابا نقاش باشی شیرازی و… را ببینید. موزه مخصوص، تالاری است با آثار نفیس و ارزشمند شاهان دورههای مختلف تاریخی که برای بازدید عموم به نمایش گذاشته شده است.
تالار آینه کاخ گلستان، انعکاس هنر و زیبایی
درست است که تالار آینه بهخودیخود زیبایی خیرهکنندهای دارد؛ اما آنچه آن را بیشتر موردتوجه قرار داده، هنر دستان کمال الملک در نقاشی معروف او از این تالار و ناصرالدین شاه قاجار است. جالب اینجاست که وسعت این تالار در نقاشی کمال الملک که در طی ۵ سال کشیده شد، از تالار واقعی بیشتر دیده میشود.
تالار آینه در مجاورت تالار سلام قرار گرفته و آمادهسازی تزئینات، معماری و طراحی این تالار با آینهکاریهای درخشنده را ابوالحسن معمارباشی معروف به صنیع الملک در طی بیش از ۷ سال انجام داده است.
شمسالعماره، نماد تهران قدیم
ناصرالدین شاه که ساختمانهایی بلند در فرنگ و بنای عالی قاپو در اصفهان را دیده بود، تصمیم گرفت ساختمان مرتفعی در محوطه کاخ بسازد که شهر تهران و اطراف آن را بتواند از بالای این ساختمان ببیند.
در سال ۱۲۸۲ هجری قمری، با خواست ناصرالدین شاه، عمارت شمسالعماره در ۵ طبقه با ارتفاعی ۳۵ متری توسط معیر الممالک طراحی شد و استاد معمار آن، علی محمد کاشی بود. شمسالعماره یا عمارت خورشید، اولین بنایی در ایران بود که در ساخت آن از فلزات آهن و چدن استفاده میشد. مردم، این ساختمان را در دورهای، نماد شهر تهران میدانستند.
در ساخت بنای شمسالعماره از سبک ایرانی و فرنگی و از سنت و مدرنیته در کنار هم استفاده شده است. شما در تزئینات داخلی آن شاهد آینهکاریها، نقاشیها و گچبریهایی با زیبایی خیرهکننده خواهید بود.
حوضخانه، مکانی برای استراحت ملوکانه در کاخ گلستان
حوضخانه بعد از یکی از سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ، با معماری ایرانی اروپایی در قسمت شمالی کاخ گلستان و در زیرزمین تالار عاج ساخته شد. این بنا به دلیل آبوهوای تازه و دلپذیری که داشته، مکانی برای استراحت درباریان در زمان قاجار بوده است.
بعدها در زمان رضاشاه پهلوی، این بنا تخریب و به یکی از سالنهای موزه تبدیل شد. در چند سال اخیر، در این سالن به سبک قدیم، حوض کوچکی ساخته شده و اکنون محوطه آن محل نمایشگاه دائمی نقاشیهایی از نقاشان معروف اروپایی و ایرانی است.
سنگ قبر ناصرالدین شاه در خلوت کریمخانی
خلوت کریمخانی که به جلوخان هم معروف است، داستان عجیبی دارد. این محل که دقیقاً در کنار ایوان تخت مرمر قرار گرفته، زمانی محل استراحت و خلوت کریمخان زند بوده است. بعدها بعد از مرگ او، وقتی آقا محمدخان قاجار به سلطنت رسید، دستور داد استخوانهای کریمخان را از شیراز به تهران بیاورند و در زیر پلههای خلوت کریمخانی دفن کنند تا او هر روز از روی آنها عبور کند.
با به قدرت رسیدن شاهان دیگر قاجار، خلوت کریمخانی محلی برای استراحت شاهان قاجار بود تا اینکه در زمان رضاشاه، به دستور او دوباره استخوانهای کریمخان زند از زیر پلهها برداشته و برای خاکسپاری محترمانهای به قم فرستاده شد.
در روزهای پس از انقلاب ۵۷، سنگ قبر ۷ تنی ناصرالدین شاه، به دلیل ارزش هنری فوقالعادهای که داشت، از حرم حضرت عبدالعظیم به کاخ گلستان منتقل شد تا از هنر سنگتراشان ایرانی محافظت شود. ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی، قدیمیترین بناهای مجموعه کاخ گلستان هستند.
بخشهای مختلف کاخ گلستان
علاوه بر تالارها، موزهها، اشیای نفیس و زیبایی خیرهکننده سقفها و دیوارها، کاخ گلستان دارای بخشهای دیگری است که شامل کتابخانه نسخ خطی، مرکز اسناد تصویری، مرکز اسناد خطی، دفتر فنی، امور بینالملل، کتابخانه چاپی، امور فرهنگی، امور معرفی، واحد کودک و نوجوان و واحد دفتر حقوقی میشود. این مجموعه در زمان قاجار، علاوه بر اینکه محلی برای حکمرانی و اقامتگاهی سلطنتی بوده، بهعنوان مکانی برای تعلیم هنرمندان و معماران نیز شناخته میشده است.
در محوطه کاخ گلستان، شما میتوانید در چایخانه سنتی و جذاب این مجموعه، چای خوش عطری بنوشید و استراحتی بکنید. اگر دوست داشته باشید، مکانی بهعنوان عکاسخانه نیز در کاخ گلستان وجود دارد که از شما عکسهای یادگاری با لباس قاجاری میگیرد.
آدرس و تلفن کاخ گلستان، روزهای بازدید و هزینه ورودی
کاخ گلستان در خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ قرار دارد. این مجموعه در روزهای هفته، در فصلهای بهار و تابستان از ساعت ۹ تا ۱۸ و در فصلهای پاییز و زمستان از ساعت ۹ تا ۱۷ پذیرای شما است. به یاد داشته باشید که مجموعه کاخ گلستان در روزهای رحلت امام خمینی (ره)، شهادت حضرت علی (ع)، تاسوعا و عاشورا، اربعین، رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع)، شهادت امام صادق (ع) و روز طبیعت در تاریخ ۱۳ فروردین، تعطیل است.
هزینه ورودی این کاخ برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی متفاوت است. شما با پرداخت ورودی ۵۰۰۰ تومان، میتوانید وارد محوطه کاخ شوید و البته برای ورود به بخشهای مختلفی که قصد بازدید دارید، باید بلیت مربوط به همان موزه یا تالار را تهیه کنید. ورود به خلوت کریمخانی، تالار برلیان و تالار ظروف برای عموم رایگان است.
- تلفن مجموعه کاخ گلستان: ۳۳۹۵۶۶۶۲-۰۲۱
چطور به کاخ گلستان برویم؟
برای رفتن به کاخ گلستان، چند راه دارید. شما میتوانید از طریق خودروی شخصی، مترو، اتوبوس و تاکسی به کاخ گلستان بروید. اگر میخواهید از خودروی شخصی استفاده کنید، باید بدانید که برخی خیابانهای منتهی به این مکان مانند صور اسرافیل، باب همایون و داور سنگفرش شدهاند و امکان تردد با خودرو در آنها وجود ندارد. در نتیجه باید از این خیابانها پیاده به کاخ گلستان بروید.
مشاهده آدرس کاخ گلستان روی نقشه
از پارکینگهای عمومی اطراف کاخ گلستان میتوان به پارکینگ ناصرخسرو در محله ارگ-پامنار اشاره کرد. شما میتوانید خودرو خود را در این پارکینگ گذاشته و به دیدن مجموعه کاخ گلستان بروید.
یکی از بهترین راهها برای رفتن به کاخ گلستان، استفاده از مترو است. پانزده خرداد نزدیکترین ایستگاه به کاخ گلستان است. شما میتوانید از هر جایی که قرار دارید، با خط ۱ مترو به ایستگاه مترو پانزده خرداد بروید. سپس به سمت شرق حرکت کنید و بعد از ۵ دقیقه پیادهروی، به میدان پانزده خرداد (میدان ارگ سابق) برسید. حالا از طریق خیابان داور به ضلع شمالی این میدان بروید. ورودی کاخ گلستان در آنجا قرار دارد.
اگر قصد رفتن به کاخ گلستان از طریق اتوبوس را دارید، میتوانید با اتوبوسهایی که در چهارراه گلوبندک توقف کردهاند، به این محل بروید. رفتن به کاخ گلستان با تاکسی هم از طریق تاکسیهایی که به بازار تهران یا چهارراه گلوبندک میروند، امکانپذیر است. برای اطلاع از هزینه ورودی و ساعت کاری مجموعه میتوانید به سایت کاخ گلستان (golestanpalace.ir) مراجعه کنید.
در اطراف کاخ گلستان، چه مکانهای دیدنی وجود دارد؟
اگر یک روز را به دیدن مجموعه تاریخی کاخ گلستان اختصاص دادید، بد نیست از مکانهای دیدنی اطراف آن هم باخبر باشید تا شاید بتوانید با یک تیر چند نشان بزنید. شما در این مسیر میتوانید به سبزه میدان بروید، سری به بازار تهران بزنید، گرمای قهوهخانه حاج علی درویش را حس کنید، گشتی در خیابان ناصرخسرو، سرای روشن، کوچه مروی و دارالفنون بزنید و روز جذابی را سپری کنید.
گشتوگذاری تاریخی در کاخ گلستان
همانطور که دیدید، گشتوگذار در مجموعه کاخ گلستان، ورود به دنیای مجلل و زیبای شاهانه است. با پرسه زدن در ایوانها و تالارها، گوش سپردن به پچپچ دیوارهای اندرونیها و خلوت کردن و استراحت در عمارتهای شاهانه با زیبایی خیرهکننده، سفری تاریخی به صدها سال قبل خواهید داشت.
برای شروع این سفر، ما اطلاعاتی از این مجموعه را در اختیارتان قرار دادیم. شما میتوانید با استفاده از اپلیکیشن مسیریاب نشان، بهراحتی سری به این مجموعه بزنید و روزی بهیادماندنی سرشار از خاطرات ملوکانه داشته باشید.
سؤالات متداول
آدرس کاخ گلستان کجاست؟
کاخ گلستان در خیابان ۱۵ خرداد و در میدان ارگ قرار دارد.
ساعت بازدید از کاخ گلستان، چه ساعتی است؟
ساعت بازدید از کاخ گلستان، در فصلهای بهار و تابستان، ساعت ۹ تا ۱۸:۳۰ و در پاییز و زمستان ساعت ۹ تا ۱۷ است.
نزدیکترین ایستگاه مترو به کاخ گلستان کجاست؟
ایستگاه پانزده خرداد، نزدیکترین ایستگاه مترو به کاخ گلستان است.
آیا کاخ گلستان پنجشنبهها باز است؟
بله، کاخ گلستان در روزهای پنجشنبه و جمعه پذیرای گردشگران است.
جاذبههای تاریخی کاخ گلستان چیست؟
تالار آیینه، خلوت کریمخانی، ایوان تخت مرمر، حوضخانه، عمارت بادگیر، کاخ ابیض، شمسالعماره، تالار سلام و... از جاذبههای تاریخی کاخ گلستان هستند.
