در دوران حکومت فتحعلی شاه قاجار، سردار اسماعیل خان سنگسری از اهالی سنگسر اقدام به احداث بنای سقاخانه نمود. او هزینه ساخت سقاخانه را از طلاهایی تأمین کرد که فتعلی شاه به پاس نجات جانش به او اهدا کرده بود. آن زمان از طرف یکی از دول خارجه، بستهای به عنوان هدیه به دربار رسید و شاه قصد گشودن آن را کرد اما اسماعیل خان که بسته را مشکوک دید درخواست نمود این کار در محوطهٔ کاخ به وسیلهٔ خدمتگزاران انجام شود تا احتمال سوء قصد از شاه دور بماند. اتفاقاً هنگام بازکردن، بسته منفجر شد. شاه به رسم پاداش از دوراندیشی اسماعیل خان، هم وزن وی به او طلا اهدا کرد. او این طلاها را صرف ساختن جایگاه آن سنگاب کرد تا گنبد و پایههای سقاخانه با روکشی از طلا مزین شود. از آن زمان سقاخانه را «سقاخانه اسماعیل طلائی» نامیدهاند
احداث توسط نادرشاه بود با سنگهای مرمر و در زمان فتحعلی شاه قاجار توسط اسماعیل خان روکش طلا شد
اسماعیل طلایی نام سقاخانه ای در صحن انقلاب حرم حضرت علی بن موسی الرضا است. بانی ساخت آن سردار اسماعیل خان سنگسری از اهالی مهدیشهر بوده است. وی هزینه ساخت این سقاخانه را از طلا هایی تامین کردکه نادرشاه به پاس نجات جانش به او اهدا کرده بود. به روایت تاریخ، این سقاخانه بین سال های ۱۱۴۴ تا ۱۱۴۵ ه ق ساخته شد. سنگاب یک پارچه آن از سنگ های مرمر اعلا با ظرفیت سه کُر آب به دستور نادرشاه افشار از هرات به مشهد آورده شد و شخصی به نام اسماعیل خان بر فراز سنگاب، پوششی هشت ضلعی و سقفی گنبدی شکل ساخت و آن را طلا کاری کرد.سقف گنبدی شکل سقاخانه بر روی پایه هایی از سنگ مرمر کنده کاری شده و سطح آن از بالای کاشی پایه ها با خشت های مطلا و پیرامون آن با اسماء الله تزیین شده است. طول هر ضلع این بنای هشت وجهی ۱/۹۵ متر و ارتفاع آن تا زیر پوشش ۴/۵۵ می باشد . ارتفاع گنبد سقاخانه نیز ۱/۸۰ متر است. سقاخانه اسماعیل طلایی در سال ۱۳۴۵ مرمّت شد. در گذشته آب سقاخانه اسماعیل طلایی از طریق چشمه ای به نام چشمه گیلاس در فاصله ۴۸ کیلومتری مشهد امروزی تامین می شده است . در سال ۱۳۹۰ آستان قدس رضوی اقدام به نصب شیر های اتومات آب در این سقاخانه نموده است
سقاخانه اسماعیل طلا توسط نادر شاه با سنگ مرمر بنا شد و در زمان فتحعلی شاه توسط سردار اسماعیل خان روکش طلا شد که ماجراش رو مفصل دیگران توضیح دادن این سقاخانه قدیمی ترین سقاخانه حرم هست، در قسمتهای مختلف این صحن (صحن عتیق یا انقلاب فعلی) میشه از زمانهای دورتر هم بناهایی دید
دل من گم شد، اگر پیدا شد بسپارید امانات رضا و اگر از تپش افتاد دلم ببریدش به ملاقات رضا از رضا خواستهام تا شاید بگذارد که غلامش بشوم همه گفتند محال است ولی دل خوشم من به محالات رضا…
یه جایی که وقتی میری حرم تا اینجا آب نخوری ویه سلام به تشنه لب کربلا ندی دلت آزومنمیشه
اسماعیلطلا کیست؟ چرا سقاخانه حرم به نام او مشهور است؟ سقاخانه معمولاً ظروف سنگی بزرگی بود که آب آشامیدنی را در آنها میریختند و پیالههایی را با زنجیر به آنها میبستند. از میان سقاخانههایی که وجود دارد، سقاخانه «اسماعیل طلا»ی صحن کهنه حرم رضوی یکی از معروفترین و قدیمیترین آنهاست. سنگ بنای این سقاخانه را نادرشاه افشار گذاشت و یکی از فرماندهان فتحعلیشاه، بهای روکش طلای آن را مهیا کرد. نادرشاه و سنگ اول بنای سقاخانه حضرت ماجرای سقاخانه حرم مطهر امام رضا (ع) از آنجا آغاز میشود که بین سالهای ۱۱۴۴ تا ۱۱۴۵ه.ق به دستور نادرشاه افشار، سنگابی یکپارچه از سنگ مرمر در صحن عتیق نصب شد. این سنگاب را که از جنگ هرات به غنیمت گرفته شده بود، در کنار جوی آبی که از چشمه گیلاس (گلسب) تا صحن حرم کشیده شده بود، نصب کردند تا مردم برای رفع تشنگی از آب درون آن که سه کُر گنجایش داشت، استفاده کنند. اسماعیل طلا کیست؟ این سقاخانه سالها بعد، به دست یکی از سرداران فتحعلی شاه با روکشی از طلا تزئین شد. ماجرا از این قرار بود که در زمان این شاه قاجار از طرف يكی از دولتهای خارجی بستهای به عنوان هديه به دربار رسيد و شاه قصد گشودن آن را كرد. «اسماعيلخان» كه جزء ملتزمين بود استدعا كرد اين كار در محوطه كاخ به وسيله خدمتگزاران انجام شود، چرا که احتمال سوء قصد را نمی توان از نظر دور داشت. اتفاقا هنگام باز كردن، بسته منفجر شد و خساراتی به بار آورد. فتحعلی شاه با اطلاع از اين امر، دستور داد برای اين دورانديشی، هم وزن سردار اسماعيلخان سكههای طلا به او مرحمت شود. چنين كردند و اسماعيل خان معروف به «زر ريز خان» شد. او این طلاها را صرف ساختن جایگاه آن سنگاب کرد تا گنبد و پایههای سقاخانه با روکشی از طلا مزین شود. از آن زمان این سقاخانه را به «سقاخانه اسماعیل طلا» میشناسند.
تکه ای از بهشت ❤️
دنیا دنیا خاطره است این سقاخانه اسماعیل طلا، چه از دورانی که حوض و جوی بود چه روزهایی که با کاسه های طلایی و نقره ای از آن آب نوش جان میشد، چه حالا که نمادین شده و مدرن و امروزی جهت سهل الاستفاده بودن زائران آستان رضوی، چه شفا هایی که بواسطه آب همین سقاخانه داده شده و چه گریه ها که پای این سقاخانه از چشم ها جاری نشد.
عالیه عالی
یا امام رضـــــــــــا” اگر بناست که لطف کسی به ما برسد …. . خدا کند فقط از جانب شما برسد…. نخواه منت بیگانه بر سرم باشد….. . خوش است خیر همیشه از آشنا برسد… . از آستان رضا «ع» هرچه میرسد بدون شک…. . بدون واسطه از محضرخدا برسد… . شما دعا کن اگر عمر من کفاف نداد… . جنازه ام شب جمعه به کربلا برسد… باب الجواد…بارش باران… نگفتنی ست، اذن دخول بر لب یاران، نگفتنی ست… صدها هزار زائر و عاشق میان صحن، عرض ادب به شاه خراسان… نگفتنی ست…
سقاخانه اسماعیل طلا (آبخوری) در محله حرم مطهر رضوی مشهد و خیابان ایت الله خزعلی 4 - بازارچه سراب، ایت الله خزعلی، آیت الله واعظ طبسی واقع شده است. این یکی از دوازده آبخوری در محله حرم مطهر رضوی مشهد میباشد و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکز مهمی مانند شهربازی کودکان، حرم مطهر امام رضا، نقاره خانه، مجموعه موزه های آستان قدس رضوی و بازار عباسقلی خان و همچنین گنبد طلا، مزار شهید آیت الله سید ابراهیم رئیسی، مسجد جامع گوهرشاد، برج ساعت و مهمانسرای حضرت (ع) قرار گرفته است.