مکان تاریخی
گنبد تاج الملک يکي از زيباترين و منحصر به فردترين گنبدهاي آجري جهان است که در جبهه شمالي مسجد جامع اصفهان قرار دارد. فضاي داخل اين گنبدخانه سرشار از تزئينات زيباي آجري و گچي است که آنرا به گنجينه اي بي مانند در هنر تزئينات مساجد تبديل نموده و به واسطه اين تزئينات از زيبايي کم نظيري برخوردار است. تنوع و کثرت تزئينات بيانگر نبوغ و خلاقيت معمار هنرمند مي باشد که تمام توان خود را در برپايي چنين مکان معنوي به کار گرفته است. کتيبه ها هم علاوه بر ايجاد زيبايي و بعد مذهبي باعث متبرک نمودن فضا و گسترش حس معنوي و روحاني در اين مکان مي شدند و نمايانگر شرايط تاريخي و اجتماعي آن دوران مي باشند. در پژوهش حاضر به معرفي تزئينات اين گنجينه ارزشمند، کاربرد اين تزئينات و دريافتي زيبايي شناسانه از اين تزئينات با تکيه بر منابع موجود و مشاهده فضاي گنبدخانه پرداخته شده است.
گنبد تاجالملک در مسجد جامع اصفهان قرار دارد و دقیقاً مقابل گنبد نظام الملک ایجاد شدهاست. مردم آن را «گنبد خاکی» نیز مینامند که یک مکان تاریخی است با معماری جالب
کتیبهٔ این گنبد به خط کوفی ساده و از آجر برجسته است و آیهٔ ۵۴ سورهٔ اعراف بر آن نقش بستهاست. نام بانی اثر ابوالغَنائم مرزبان بن خسرو فیروز شیرازی (ملقب به تاجالملک) و سال ساخت اثر ۴۸۱ ه.ق بیان شدهاست. در زیر کتیبه ۳۲ پشت بغل وجود دارد که در هر کدام از آنها ۲ کلمه به خط کوفی ساده با آجر نوشته شدهاست. در زاویههای داخلی گنبد تاجالملک پس از «بسم الله الرحمن الرحیم» آیهٔ ۷۸ و ۷۹ سورهٔ اسراء به خط کوفی ساده بر آجر برجسته نوشته شدهاست. کتیبهای دیگر در ضلع جنوبی گنبد است که به خط کوفی ساده بر روی آجری برجسته «بسم الله الرحمن الرحیم» و آیهٔ ۲۶ و ۲۷ سورهٔ آل عمران نقش بستهاست.
گنبد تاجالملک در مسجد جامع اصفهان قرار دارد و دقیقاً مقابل گنبد نظام الملک ایجاد شدهاست. مردم آن را «گنبد خاکی» نیز مینامند.به دلیل رقابتی که مابین تاجالملک و نظامالملک وجود داشت این گنبد به سبک رازی ساخته شد
گنبد تاجالملک در مسجد جامع اصفهان قرار دارد و دقیقاً مقابل گنبد نظام الملک ایجاد شدهاست. مردم آن را «گنبد خاکی» نیز مینامند. به دلیل رقابتی که مابین تاجالملک و نظامالملک وجود داشت این گنبد به سبک رازی ساخته شد و در آن زمان خارج از مسجد قرار داشت و ملکشاه سلجوقی پیش از ادای نماز جمعه در زیر این گنبد تشریفات را انجام میداد.
قرینهٔ گنبد نظامالملک، در شمال مسجد گنبد دیگری هست به نام «تاجالملک» که مردم آن را «گنبد خاکی» یا «خاگی» نیز مینامند. به دلیل رقابتی که میان تاجالملک و نظامالملک وجود داشت، این گنبد به سبک رازی ساخته شد و در آن زمان خارج از مسجد قرار داشت و ملکشاه سلجوقی پیش از ادای نماز جمعه در زیر این گنبد تشریفات را انجام میداد. البته کاربری کتابخانه و مکان بارعام نیز به آن نسبت داده شدهاست و چون دو سمت این اثر باز است و تنها سمت شمالی و غربی آن بستهاست و محراب هم ندارد، عدهای معتقدند حکم مقبره را داشتهاست. بنای مذکور کوچکتر از سازهٔ نظامالملک است، اما از نظر ظرافت و تناسب بر آن برتری دارد. آجرها و تزئینات هندسی و نقوشی که در گنبد تاجالملک کار شده بسیار هنرمندانه است و همین امر باعث شده این گنبد دارای ارزش و اعتبار بسیاری باشد. این گنبد همانند گنبد نظامالملک از صورت مربعی به هشتضلعی و سپس به شانزدهضلعی رسیده و بر استوانهای بنا گشتهاست. قطر آن ۱۰/۵ متر و ارتفاع آن ۱۹/۵ متر است. گنبد دارای دو پوسته است و پوستهٔ خارجی به وسیلهٔ آجرهای زیبا پوشانده شدهاست. در داخل همین گنبد، کتیبهای موجود است که سال ساخت آن ۴۸۱ ه.ق/۱۱۰۱ م ذکر شده و بانی آن تاجالملک معرفی شدهاست. به این خاطر تعدادی از باستانشناسان معتقدند این بنا آرامگاه، سایبان، آبنما یا کتابخانه بودهاست. اما این نظریهها مورد قبول واقع نشد چرا که اگر کتابخانه بود دلیلی برای بازبودن دو سمت گنبد نداشت و البته برای سایبان بودن هم بسیار گران بودهاست. مدخل اصلی ورودی آن در ادوار بعدی در جانب شرقی گنبد ایجاد شد. کتیبهٔ گنبد: کتیبهٔ این گنبد به خط کوفی ساده و از آجر برجسته است و آیهٔ ۵۴ سورهٔ اعراف بر آن نقش بستهاست. نام بانی اثر ابوالغَنائم مرزبان بن خسرو فیروز شیرازی (ملقب به تاجالملک) و سال ساخت اثر ۴۸۱ ه.ق بیان شدهاست. در زیر کتیبه ۳۲ پشتبغل وجود دارد که در هر کدام از آنها دو کلمه به خط کوفی ساده با آجر نوشته شدهاست. در زاویههای داخلی گنبد تاجالملک پس از «بسم الله الرحمن الرحیم» آیهٔ ۷۸ و ۷۹ سورهٔ اسراء به خط کوفی ساده بر آجر برجسته نوشته شدهاست. کتیبهای دیگر در ضلع جنوبی گنبد وجود دارد که به خط کوفی ساده بر روی آجری برجسته «بسم الله الرحمن الرحیم» و آیهٔ ۲۶ و ۲۷ سورهٔ آلعمران نقش بستهاست. کتیبهٔ سر گنبد خاکی: این کتیبه به خط کوفی و در دورهٔ آل مظفر ایجاد شده که مصادف با ۷۶۸ ه.ق است و از طریق این سردر مسجد به کوچهای شمالی راه پیدا میکند. این سردر دو حاشیه دارد. در حاشیهٔ سمت راست آن از آیهٔ اول تا آخر سورهٔ دهر حک شده و حاشیهٔ چپ هم دوباره از آیهٔ ۲۱ تا ۲۶ همین سوره حک شدهاست و در آخر این سردر سال خاتمه بنای آن نوشته شدهاست.
گنبدشمالی در بخش شمالی حیاط مسجد قرار دارد و قرینه گنبد خواجه نظامالملک است. این گنبد را در سال ۴۸۱ بنا کردهاند. احداث این گنبد را به ابوالغنائم تاجالملک، از وزرای عصر سلجوقی نسبت میدهند.
گنبد تاجالملک در مسجد جامع اصفهان قرار دارد و دقیقاً مقابل گنبد نظام الملک ایجاد شدهاست. مردم آن را «گنبد خاکی» نیز مینامند که یک مکان تاریخی است با معماری جالب
گنبد تاج الملک يکي از زيباترين و منحصر به فردترين گنبدهاي آجري جهان است که در جبهه شمالي مسجد جامع اصفهان قرار دارد. فضاي داخل اين گنبدخانه سرشار از تزئينات زيباي آجري و گچي است که آنرا به گنجينه اي بي مانند در هنر تزئينات مساجد تبديل نموده و به واسطه اين تزئينات از زيبايي کم نظيري برخوردار است. تنوع و کثرت تزئينات بيانگر نبوغ و خلاقيت معمار هنرمند مي باشد که تمام توان خود را در برپايي چنين مکان معنوي به کار گرفته است. کتيبه ها هم علاوه بر ايجاد زيبايي و بعد مذهبي باعث متبرک نمودن فضا و گسترش حس معنوي و روحاني در اين مکان مي شدند و نمايانگر شرايط تاريخي و اجتماعي آن دوران مي باشند. در پژوهش حاضر به معرفي تزئينات اين گنجينه ارزشمند، کاربرد اين تزئينات و دريافتي زيبايي شناسانه از اين تزئينات با تکيه بر منابع موجود و مشاهده فضاي گنبدخانه پرداخته شده است.
گنبد تاج الملک (مکان تاریخی) در محله شهشهان اصفهان و خیابان علامه مجلسی واقع شده است. این مکان یکی از نوزده مکان تاریخی در محله شهشهان اصفهان میباشد و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی مراکز مهمی مانند میدان امام علی (سبزه میدان)، خانه قزوینی ها و مجتمع تجاری جعفری و همچنین اقامتگاه بومگردی حوضک، مسجد جامع اصفهان (مسجد عتیق)، مقبره علامه مجلسی (ره)، کتابفروشی علامه مجلسی (سجاد) و بستنی سنتی شورورزی قرار گرفته است. همچنین با توجه به نظراتی که کاربران در اپلیکیشن نشان به این مکان دادهاند میتوان گفت این مکان یکی از اماکن دیدنی و تاریخی خوب این منطقه میباشد.