گنبد تاج الملک

ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﮑﺎن اﻣﺘﯿﺎز دﻫﯿﺪ

نظرات درباره‌ی گنبد تاج الملک

• ماندگاری

  

  1403/11/30

  

  • گزارش نظر

  گنبد تاج‌الملک، که با نام "گنبد خاکی" نیز شناخته می‌شود، در مسجد جامع اصفهان قرار دارد و یکی از برجسته‌ترین آثار معماری دوره سلجوقی در ایران است. این گنبد به دستور ابوالغنائم مرزبان بن خسرو فیروز شیرازی ملقب به تاج‌الملک، از رقبای خواجه نظام‌الملک، در سال ۴۸۱ هجری قمری (۱۱۰۱ میلادی) بنا شد. ساخت این گنبد پس از احداث گنبد نظام‌الملک صورت گرفت. نکات جالب و کمتر شنیده شده: رقابت با نظام‌الملک: گنبد تاج‌الملک به دلیل رقابت تاج‌الملک با خواجه نظام‌الملک، وزیر مقتدر سلجوقی، ساخته شد تا از نظر هنری و معماری با گنبد نظام‌الملک رقابت کند. سبک رازی: گنبد تاج‌الملک به سبک رازی ساخته شده و از نظر ظرافت و تناسب، بر گنبد نظام‌الملک برتری دارد. تزئینات هندسی و نقوش آجری به کار رفته در آن بسیار هنرمندانه است. عملکرد گنبد: در زمان ملکشاه سلجوقی، قبل از ادای نماز جمعه، تشریفات در زیر این گنبد انجام می‌شد. دو پوسته: گنبد تاج‌الملک دارای دو پوسته است و پوستهٔ خارجی آن با آجرهای زیبا پوشانده شده است. کتیبه‌ها: کتیبه‌ای به خط کوفی ساده و از جنس آجر برجسته، آیاتی از سورهٔ اعراف را در بر دارد. نام بانی اثر (تاج‌الملک) و سال ساخت (۴۸۱ هجری قمری) نیز در کتیبه ذکر شده است. در زوایای داخلی گنبد، پس از «بسم الله الرحمن الرحیم»، آیه‌های ۷۸ و ۷۹ سورهٔ اسراء به خط کوفی ساده بر آجر برجسته نوشته شده است. نظریه‌های باستان‌شناسی: برخی باستان‌شناسان معتقدند که این بنا ممکن است در ابتدا آرامگاه، سایبان، آبنما یا کتابخانه بوده باشد. دلیل این ادعا، باز بودن دو سمت گنبد و فقدان محراب است. ورودی اصلی: مدخل اصلی ورودی گنبد در دوره‌های بعدی در جانب شرقی آن ایجاد شده است. کتیبه سردر خاکی: کتیبه‌ای به خط کوفی در دورهٔ آل مظفر (۷۶۸ هجری قمری) بر سردر مسجد وجود دارد که از طریق آن می‌توان به کوچه‌های شمالی راه یافت. این سردر دارای دو حاشیه است که آیاتی از سورهٔ دهر بر آن حک شده است. تکامل معماری: گنبد تاج‌الملک یادگاری کامل و بی‌نقص از تحول معماری اسلامی ایران در تبدیل مساجد شبستانی به چهار ایوانی در دوره سلجوقی است. این گنبد، با قطر ۱۰/۵ متر و ارتفاع ۱۹/۵ متر، نمونه‌ای برجسته از معماری سلجوقی است و نقش مهمی در تکامل معماری مساجد در ایران داشته است.

  بیشتربستن

  لینک نظر کپی شد!

  1 لایک
• وحید

  

  1403/01/20

  

  • گزارش نظر

  کتیبهٔ این گنبد به خط کوفی ساده و از آجر برجسته است و آیهٔ ۵۴ سورهٔ اعراف بر آن نقش بسته‌است. نام بانی اثر ابوالغَنائم مرزبان بن خسرو فیروز شیرازی (ملقب به تاج‌الملک) و سال ساخت اثر ۴۸۱ ه‍.ق بیان شده‌است. در زیر کتیبه ۳۲ پشت بغل وجود دارد که در هر کدام از آن‌ها ۲ کلمه به خط کوفی ساده با آجر نوشته شده‌است. در زاویه‌های داخلی گنبد تاج‌الملک پس از «بسم الله الرحمن الرحیم» آیهٔ ۷۸ و ۷۹ سورهٔ اسراء به خط کوفی ساده بر آجر برجسته نوشته شده‌است. کتیبه‌ای دیگر در ضلع جنوبی گنبد است که به خط کوفی ساده بر روی آجری برجسته «بسم الله الرحمن الرحیم» و آیهٔ ۲۶ و ۲۷ سورهٔ آل عمران نقش بسته‌است.

  بیشتربستن

  لینک نظر کپی شد!

  2 لایک
• امیر

  

  1402/10/07

  

  • گزارش نظر

  گنبد تاج‌الملک در مسجد جامع اصفهان قرار دارد و دقیقاً مقابل گنبد نظام الملک ایجاد شده‌است. مردم آن را «گنبد خاکی» نیز می‌نامند.به دلیل رقابتی که مابین تاج‌الملک و نظام‌الملک وجود داشت این گنبد به سبک رازی ساخته شد

  بیشتربستن

  لینک نظر کپی شد!

  2 لایک
• کاربر نشان

  

  1402/10/02

  

  • گزارش نظر

  گنبد تاج‌الملک در مسجد جامع اصفهان قرار دارد و دقیقاً مقابل گنبد نظام الملک ایجاد شده‌است. مردم آن را «گنبد خاکی» نیز می‌نامند. به دلیل رقابتی که مابین تاج‌الملک و نظام‌الملک وجود داشت این گنبد به سبک رازی ساخته شد و در آن زمان خارج از مسجد قرار داشت و ملکشاه سلجوقی پیش از ادای نماز جمعه در زیر این گنبد تشریفات را انجام می‌داد.

  بیشتربستن

  لینک نظر کپی شد!
• پارسا نشان

  

  1402/02/18

  

  • گزارش نظر

  قرینهٔ گنبد نظام‌الملک، در شمال مسجد گنبد دیگری هست به نام «تاج‌الملک» که مردم آن را «گنبد خاکی» یا «خاگی» نیز می‌نامند. به دلیل رقابتی که میان تاج‌الملک و نظام‌الملک وجود داشت، این گنبد به سبک رازی ساخته شد و در آن زمان خارج از مسجد قرار داشت و ملکشاه سلجوقی پیش از ادای نماز جمعه در زیر این گنبد تشریفات را انجام می‌داد. البته کاربری کتابخانه و مکان بارعام نیز به آن نسبت داده شده‌است و چون دو سمت این اثر باز است و تنها سمت شمالی و غربی آن بسته‌است و محراب هم ندارد، عده‌ای معتقدند حکم مقبره را داشته‌است. بنای مذکور کوچکتر از سازهٔ نظام‌الملک است، اما از نظر ظرافت و تناسب بر آن برتری دارد. آجرها و تزئینات هندسی و نقوشی که در گنبد تاج‌الملک کار شده بسیار هنرمندانه است و همین امر باعث شده این گنبد دارای ارزش و اعتبار بسیاری باشد. این گنبد همانند گنبد نظام‌الملک از صورت مربعی به هشت‌ضلعی و سپس به شانزده‌ضلعی رسیده و بر استوانه‌ای بنا گشته‌است. قطر آن ۱۰/۵ متر و ارتفاع آن ۱۹/۵ متر است. گنبد دارای دو پوسته است و پوستهٔ خارجی به وسیلهٔ آجرهای زیبا پوشانده شده‌است. در داخل همین گنبد، کتیبه‌ای موجود است که سال ساخت آن ۴۸۱ ه‍.ق/۱۱۰۱ م ذکر شده و بانی آن تاج‌الملک معرفی شده‌است. به این خاطر تعدادی از باستان‌شناسان معتقدند این بنا آرامگاه، سایبان، آب‌نما یا کتابخانه بوده‌است. اما این نظریه‌ها مورد قبول واقع نشد چرا که اگر کتابخانه بود دلیلی برای بازبودن دو سمت گنبد نداشت و البته برای سایبان بودن هم بسیار گران بوده‌است. مدخل اصلی ورودی آن در ادوار بعدی در جانب شرقی گنبد ایجاد شد. کتیبهٔ گنبد: کتیبهٔ این گنبد به خط کوفی ساده و از آجر برجسته است و آیهٔ ۵۴ سورهٔ اعراف بر آن نقش بسته‌است. نام بانی اثر ابوالغَنائم مرزبان بن خسرو فیروز شیرازی (ملقب به تاج‌الملک) و سال ساخت اثر ۴۸۱ ه‍.ق بیان شده‌است. در زیر کتیبه ۳۲ پشت‌بغل وجود دارد که در هر کدام از آن‌ها دو کلمه به خط کوفی ساده با آجر نوشته شده‌است. در زاویه‌های داخلی گنبد تاج‌الملک پس از «بسم الله الرحمن الرحیم» آیهٔ ۷۸ و ۷۹ سورهٔ اسراء به خط کوفی ساده بر آجر برجسته نوشته شده‌است. کتیبه‌ای دیگر در ضلع جنوبی گنبد وجود دارد که به خط کوفی ساده بر روی آجری برجسته «بسم الله الرحمن الرحیم» و آیهٔ ۲۶ و ۲۷ سورهٔ آل‌عمران نقش بسته‌است. کتیبهٔ سر گنبد خاکی: این کتیبه به خط کوفی و در دورهٔ آل مظفر ایجاد شده که مصادف با ۷۶۸ ه‍.ق است و از طریق این سردر مسجد به کوچه‌ای شمالی راه پیدا می‌کند. این سردر دو حاشیه دارد. در حاشیهٔ سمت راست آن از آیهٔ اول تا آخر سورهٔ دهر حک شده و حاشیهٔ چپ هم دوباره از آیهٔ ۲۱ تا ۲۶ همین سوره حک شده‌است و در آخر این سردر سال خاتمه بنای آن نوشته شده‌است.

  بیشتربستن

  لینک نظر کپی شد!

  2 لایک
• ﷽🇵🇸🇮🇷 یا علی 🇮🇷🇵🇸

  

  1401/10/22

  

  • گزارش نظر

  گنبدشمالی در بخش شمالی حیاط مسجد قرار دارد و قرینه گنبد خواجه نظام‌الملک است. این گنبد را در سال ۴۸۱ بنا کرده‌اند. احداث این گنبد را به ابوالغنائم تاج‌الملک، از  وزرای عصر سلجوقی نسبت می‌دهند.

  بیشتربستن

  لینک نظر کپی شد!

  1 لایک
• رضا

  

  1401/02/17

  

  • گزارش نظر

  گنبد تاج الملک يکي از زيباترين و منحصر به فردترين گنبدهاي آجري جهان است که در جبهه شمالي مسجد جامع اصفهان قرار دارد. فضاي داخل اين گنبدخانه سرشار از تزئينات زيباي آجري و گچي است که آنرا به گنجينه اي بي مانند در هنر تزئينات مساجد تبديل نموده و به واسطه اين تزئينات از زيبايي کم نظيري برخوردار است. تنوع و کثرت تزئينات بيانگر نبوغ و خلاقيت معمار هنرمند مي باشد که تمام توان خود را در برپايي چنين مکان معنوي به کار گرفته است. کتيبه ها هم علاوه بر ايجاد زيبايي و بعد مذهبي باعث متبرک نمودن فضا و گسترش حس معنوي و روحاني در اين مکان مي شدند و نمايانگر شرايط تاريخي و اجتماعي آن دوران مي باشند. در پژوهش حاضر به معرفي تزئينات اين گنجينه ارزشمند، کاربرد اين تزئينات و دريافتي زيبايي شناسانه از اين تزئينات با تکيه بر منابع موجود و مشاهده فضاي گنبدخانه پرداخته شده است.

  بیشتربستن

  لینک نظر کپی شد!

  1 لایک
• Yalda@rabi

  

  1400/03/15

  

  • گزارش نظر

  گنبد تاج‌الملک در مسجد جامع اصفهان قرار دارد و دقیقاً مقابل گنبد نظام الملک ایجاد شده‌است. مردم آن را «گنبد خاکی» نیز می‌نامند که یک مکان تاریخی است با معماری جالب

  بیشتربستن

  لینک نظر کپی شد!

  1 لایک